śrīmad bhagavad gīta śhaśhṭhoadhyāyaḥ
atha śhaśhṭhoadhyāyaḥ ❘
śrībhagavānuvācha ❘
anāśritaḥ karmaphalaṃ kāryaṃ karma karoti yaḥ ❘
sa saṃnyāsī cha yogī cha na niragnirna chākriyaḥ ‖ 1 ‖
yaṃ saṃnyāsamiti prāhuryogaṃ taṃ viddhi pāṇḍava ❘
na hyasaṃnyastasaṅkalpo yogī bhavati kaśchana ‖ 2 ‖
ārurukśhormuneryogaṃ karma kāraṇamuchyate ❘
yogārūḍhasya tasyaiva śamaḥ kāraṇamuchyate ‖ 3 ‖
yadā hi nendriyārtheśhu na karmasvanuśhajjate ❘
sarvasaṅkalpasaṃnyāsī yogārūḍhastadochyate ‖ 4 ‖
uddharedātmanātmānaṃ nātmānamavasādayet ❘
ātmaiva hyātmano bandhurātmaiva ripurātmanaḥ ‖ 5 ‖
bandhurātmātmanastasya yenātmaivātmanā jitaḥ ❘
anātmanastu śatrutve vartetātmaiva śatruvat ‖ 6 ‖
jitātmanaḥ praśāntasya paramātmā samāhitaḥ ❘
śītośhṇasukhaduḥkheśhu tathā mānāpamānayoḥ ‖ 7 ‖
GYānaviGYānatṛptātmā kūṭastho vijitendriyaḥ ❘
yukta ityuchyate yogī samalośhṭāśmakāñchanaḥ ‖ 8 ‖
suhṛnmitrāryudāsīnamadhyasthadveśhyabandhuśhu ❘
sādhuśhvapi cha pāpeśhu samabuddhirviśiśhyate ‖ 9 ‖
yogī yuñjīta satatamātmānaṃ rahasi sthitaḥ ❘
ekākī yatachittātmā nirāśīraparigrahaḥ ‖ 10 ‖
śuchau deśe pratiśhṭhāpya sthiramāsanamātmanaḥ ❘
nātyuchChritaṃ nātinīchaṃ chailājinakuśottaram ‖ 11 ‖
tatraikāgraṃ manaḥ kṛtvā yatachittendriyakriyāḥ ❘
upaviśyāsane yuñjyādyogamātmaviśuddhaye ‖ 12 ‖
samaṃ kāyaśirogrīvaṃ dhārayannachalaṃ sthiraḥ ❘
samprekśhya nāsikāgraṃ svaṃ diśaśchānavalokayan ‖ 13 ‖
praśāntātmā vigatabhīrbrahmachārivrate sthitaḥ ❘
manaḥ saṃyamya machchitto yukta āsīta matparaḥ ‖ 14 ‖
yuñjannevaṃ sadātmānaṃ yogī niyatamānasaḥ ❘
śāntiṃ nirvāṇaparamāṃ matsaṃsthāmadhigachChati ‖ 15 ‖
nātyaśnatastu yogoasti na chaikāntamanaśnataḥ ❘
na chātisvapnaśīlasya jāgrato naiva chārjuna ‖ 16 ‖
yuktāhāravihārasya yuktacheśhṭasya karmasu ❘
yuktasvapnāvabodhasya yogo bhavati duḥkhahā ‖ 17 ‖
yadā viniyataṃ chittamātmanyevāvatiśhṭhate ❘
niḥspṛhaḥ sarvakāmebhyo yukta ityuchyate tadā ‖ 18 ‖
yathā dīpo nivātastho neṅgate sopamā smṛtā ❘
yogino yatachittasya yuñjato yogamātmanaḥ ‖ 19 ‖
yatroparamate chittaṃ niruddhaṃ yogasevayā ❘
yatra chaivātmanātmānaṃ paśyannātmani tuśhyati ‖ 20 ‖
sukhamātyantikaṃ yattadbuddhigrāhyamatīndriyam ❘
vetti yatra na chaivāyaṃ sthitaśchalati tattvataḥ ‖ 21 ‖
yaṃ labdhvā chāparaṃ lābhaṃ manyate nādhikaṃ tataḥ ❘
yasminsthito na duḥkhena guruṇāpi vichālyate ‖ 22 ‖
taṃ vidyādduḥkhasaṃyogaviyogaṃ yogasaṃGYitam ❘
sa niśchayena yoktavyo yogoanirviṇṇachetasā ‖ 23 ‖
saṅkalpaprabhavānkāmāṃstyaktvā sarvānaśeśhataḥ ❘
manasaivendriyagrāmaṃ viniyamya samantataḥ ‖ 24 ‖
śanaiḥ śanairuparamedbuddhyā dhṛtigṛhītayā ❘
ātmasaṃsthaṃ manaḥ kṛtvā na kiñchidapi chintayet ‖ 25 ‖
yato yato niścharati manaśchañchalamasthiram ❘
tatastato niyamyaitadātmanyeva vaśaṃ nayet ‖ 26 ‖
praśāntamanasaṃ hyenaṃ yoginaṃ sukhamuttamam ❘
upaiti śāntarajasaṃ brahmabhūtamakalmaśham ‖ 27 ‖
yuñjannevaṃ sadātmānaṃ yogī vigatakalmaśhaḥ ❘
sukhena brahmasaṃsparśamatyantaṃ sukhamaśnute ‖ 28 ‖
sarvabhūtasthamātmānaṃ sarvabhūtāni chātmani ❘
īkśhate yogayuktātmā sarvatra samadarśanaḥ ‖ 29 ‖
yo māṃ paśyati sarvatra sarvaṃ cha mayi paśyati ❘
tasyāhaṃ na praṇaśyāmi sa cha me na praṇaśyati ‖ 30 ‖
sarvabhūtasthitaṃ yo māṃ bhajatyekatvamāsthitaḥ ❘
sarvathā vartamānoapi sa yogī mayi vartate ‖ 31 ‖
ātmaupamyena sarvatra samaṃ paśyati yoarjuna ❘
sukhaṃ vā yadi vā duḥkhaṃ sa yogī paramo mataḥ ‖ 32 ‖
arjuna uvācha ❘
yoayaṃ yogastvayā proktaḥ sāmyena madhusūdana ❘
etasyāhaṃ na paśyāmi chañchalatvātsthitiṃ sthirām ‖ 33 ‖
chañchalaṃ hi manaḥ kṛśhṇa pramāthi balavaddṛḍham ❘
tasyāhaṃ nigrahaṃ manye vāyoriva suduśhkaram ‖ 34 ‖
śrībhagavānuvācha ❘
asaṃśayaṃ mahābāho mano durnigrahaṃ chalam ❘
abhyāsena tu kaunteya vairāgyeṇa cha gṛhyate ‖ 35 ‖
asaṃyatātmanā yogo duśhprāpa iti me matiḥ ❘
vaśyātmanā tu yatatā śakyoavāptumupāyataḥ ‖ 36 ‖
arjuna uvācha ❘
ayatiḥ śraddhayopeto yogāchchalitamānasaḥ ❘
aprāpya yogasaṃsiddhiṃ kāṃ gatiṃ kṛśhṇa gachChati ‖ 37 ‖
kachchinnobhayavibhraśhṭaśChinnābhramiva naśyati ❘
apratiśhṭho mahābāho vimūḍho brahmaṇaḥ pathi ‖ 38 ‖
etanme saṃśayaṃ kṛśhṇa Chettumarhasyaśeśhataḥ ❘
tvadanyaḥ saṃśayasyāsya Chettā na hyupapadyate ‖ 39 ‖
śrībhagavānuvācha ❘
pārtha naiveha nāmutra vināśastasya vidyate ❘
na hi kalyāṇakṛtkaśchiddurgatiṃ tāta gachChati ‖ 40 ‖
prāpya puṇyakṛtāṃ lokānuśhitvā śāśvatīḥ samāḥ ❘
śuchīnāṃ śrīmatāṃ gehe yogabhraśhṭoabhijāyate ‖ 41 ‖
athavā yogināmeva kule bhavati dhīmatām ❘
etaddhi durlabhataraṃ loke janma yadīdṛśam ‖ 42 ‖
tatra taṃ buddhisaṃyogaṃ labhate paurvadehikam ❘
yatate cha tato bhūyaḥ saṃsiddhau kurunandana ‖ 43 ‖
pūrvābhyāsena tenaiva hriyate hyavaśoapi saḥ ❘
jiGYāsurapi yogasya śabdabrahmātivartate ‖ 44 ‖
prayatnādyatamānastu yogī saṃśuddhakilbiśhaḥ ❘
anekajanmasaṃsiddhastato yāti parāṃ gatim ‖ 45 ‖
tapasvibhyoadhiko yogī GYānibhyoapi matoadhikaḥ ❘
karmibhyaśchādhiko yogī tasmādyogī bhavārjuna ‖ 46 ‖
yogināmapi sarveśhāṃ madgatenāntarātmanā ❘
śraddhāvānbhajate yo māṃ sa me yuktatamo mataḥ ‖ 47 ‖
oṃ tatsaditi śrīmadbhagavadgītāsūpaniśhatsu brahmavidyāyāṃ yogaśāstre śrīkṛśhṇārjunasaṃvāde
ātmasaṃyamayogo nāma śhaśhṭhoadhyāyaḥ ‖6 ‖
shreemad bhagavad geeta shhashhTho.adhyaayaH
atha shhashhTho.adhyaayaH ❘
shreebhagavaanuvaacha ❘
anaashritaH karmaphalaM kaaryaM karma karoti yaH ❘
sa saMnyaasee cha yogee cha na niragnirna chaakriyaH ‖ 1 ‖
yaM saMnyaasamiti praahuryogaM taM viddhi paaMDava ❘
na hyasaMnyastasaMkalpo yogee bhavati kashchana ‖ 2 ‖
aarurukshhormuneryogaM karma kaaraNamuchyate ❘
yogaarooDhasya tasyaiva shamaH kaaraNamuchyate ‖ 3 ‖
yadaa hi nendriyaartheshhu na karmasvanushhajjate ❘
sarvasaMkalpasaMnyaasee yogaarooDhastadochyate ‖ 4 ‖
uddharedaatmanaatmaanaM naatmaanamavasaadayet ❘
aatmaiva hyaatmano bandhuraatmaiva ripuraatmanaH ‖ 5 ‖
bandhuraatmaatmanastasya yenaatmaivaatmanaa jitaH ❘
anaatmanastu shatrutve vartetaatmaiva shatruvat ‖ 6 ‖
jitaatmanaH prashaantasya paramaatmaa samaahitaH ❘
sheetoshhNasukhaduHkheshhu tathaa maanaapamaanayoH ‖ 7 ‖
gnyaanavignyaanatRRiptaatmaa kooTastho vijitendriyaH ❘
yukta ityuchyate yogee samaloshhTaashmakaanchanaH ‖ 8 ‖
suhRRinmitraaryudaaseenamadhyasthadveshhyabandhushhu ❘
saadhushhvapi cha paapeshhu samabuddhirvishishhyate ‖ 9 ‖
yogee yunjeeta satatamaatmaanaM rahasi sthitaH ❘
ekaakee yatachittaatmaa niraasheeraparigrahaH ‖ 10 ‖
shuchau deshe pratishhThaapya sthiramaasanamaatmanaH ❘
naatyuchChritaM naatineechaM chailaajinakushottaram ‖ 11 ‖
tatraikaagraM manaH kRRitvaa yatachittendriyakriyaaH ❘
upavishyaasane yunjyaadyogamaatmavishuddhaye ‖ 12 ‖
samaM kaayashirogreevaM dhaarayannachalaM sthiraH ❘
saMprekshhya naasikaagraM svaM dishashchaanavalokayan ‖ 13 ‖
prashaantaatmaa vigatabheerbrahmachaarivrate sthitaH ❘
manaH saMyamya machchitto yukta aaseeta matparaH ‖ 14 ‖
yunjannevaM sadaatmaanaM yogee niyatamaanasaH ❘
shaantiM nirvaaNaparamaaM matsaMsthaamadhigachChati ‖ 15 ‖
naatyashnatastu yogo.asti na chaikaantamanashnataH ❘
na chaatisvapnasheelasya jaagrato naiva chaarjuna ‖ 16 ‖
yuktaahaaravihaarasya yuktacheshhTasya karmasu ❘
yuktasvapnaavabodhasya yogo bhavati duHkhahaa ‖ 17 ‖
yadaa viniyataM chittamaatmanyevaavatishhThate ❘
niHspRRihaH sarvakaamebhyo yukta ityuchyate tadaa ‖ 18 ‖
yathaa deepo nivaatastho nengate sopamaa smRRitaa ❘
yogino yatachittasya yunjato yogamaatmanaH ‖ 19 ‖
yatroparamate chittaM niruddhaM yogasevayaa ❘
yatra chaivaatmanaatmaanaM pashyannaatmani tushhyati ‖ 20 ‖
sukhamaatyantikaM yattadbuddhigraahyamateendriyam ❘
vetti yatra na chaivaayaM sthitashchalati tattvataH ‖ 21 ‖
yaM labdhvaa chaaparaM laabhaM manyate naadhikaM tataH ❘
yasminsthito na duHkhena guruNaapi vichaalyate ‖ 22 ‖
taM vidyaadduHkhasaMyogaviyogaM yogasaMgnyitam ❘
sa nishchayena yoktavyo yogo.anirviNNachetasaa ‖ 23 ‖
saMkalpaprabhavaankaamaaMstyaktvaa sarvaanasheshhataH ❘
manasaivendriyagraamaM viniyamya samantataH ‖ 24 ‖
shanaiH shanairuparamedbuddhyaa dhRRitigRRiheetayaa ❘
aatmasaMsthaM manaH kRRitvaa na kiMchidapi chintayet ‖ 25 ‖
yato yato nishcharati manashchanchalamasthiram ❘
tatastato niyamyaitadaatmanyeva vashaM nayet ‖ 26 ‖
prashaantamanasaM hyenaM yoginaM sukhamuttamam ❘
upaiti shaantarajasaM brahmabhootamakalmashham ‖ 27 ‖
yunjannevaM sadaatmaanaM yogee vigatakalmashhaH ❘
sukhena brahmasaMsparshamatyantaM sukhamashnute ‖ 28 ‖
sarvabhootasthamaatmaanaM sarvabhootaani chaatmani ❘
eekshhate yogayuktaatmaa sarvatra samadarshanaH ‖ 29 ‖
yo maaM pashyati sarvatra sarvaM cha mayi pashyati ❘
tasyaahaM na praNashyaami sa cha me na praNashyati ‖ 30 ‖
sarvabhootasthitaM yo maaM bhajatyekatvamaasthitaH ❘
sarvathaa vartamaano.api sa yogee mayi vartate ‖ 31 ‖
aatmaupamyena sarvatra samaM pashyati yo.arjuna ❘
sukhaM vaa yadi vaa duHkhaM sa yogee paramo mataH ‖ 32 ‖
arjuna uvaacha ❘
yo.ayaM yogastvayaa proktaH saamyena madhusoodana ❘
etasyaahaM na pashyaami chanchalatvaatsthitiM sthiraam ‖ 33 ‖
chanchalaM hi manaH kRRishhNa pramaathi balavaddRRiDham ❘
tasyaahaM nigrahaM manye vaayoriva sudushhkaram ‖ 34 ‖
shreebhagavaanuvaacha ❘
asaMshayaM mahaabaaho mano durnigrahaM chalam ❘
abhyaasena tu kaunteya vairaagyeNa cha gRRihyate ‖ 35 ‖
asaMyataatmanaa yogo dushhpraapa iti me matiH ❘
vashyaatmanaa tu yatataa shakyo.avaaptumupaayataH ‖ 36 ‖
arjuna uvaacha ❘
ayatiH shraddhayopeto yogaachchalitamaanasaH ❘
apraapya yogasaMsiddhiM kaaM gatiM kRRishhNa gachChati ‖ 37 ‖
kachchinnobhayavibhrashhTashChinnaabhramiva nashyati ❘
apratishhTho mahaabaaho vimooDho brahmaNaH pathi ‖ 38 ‖
etanme saMshayaM kRRishhNa ChettumarhasyasheshhataH ❘
tvadanyaH saMshayasyaasya Chettaa na hyupapadyate ‖ 39 ‖
shreebhagavaanuvaacha ❘
paartha naiveha naamutra vinaashastasya vidyate ❘
na hi kalyaaNakRRitkashchiddurgatiM taata gachChati ‖ 40 ‖
praapya puNyakRRitaaM lokaanushhitvaa shaashvateeH samaaH ❘
shucheenaaM shreemataaM gehe yogabhrashhTo.abhijaayate ‖ 41 ‖
athavaa yoginaameva kule bhavati dheemataam ❘
etaddhi durlabhataraM loke janma yadeedRRisham ‖ 42 ‖
tatra taM buddhisaMyogaM labhate paurvadehikam ❘
yatate cha tato bhooyaH saMsiddhau kurunandana ‖ 43 ‖
poorvaabhyaasena tenaiva hriyate hyavasho.api saH ❘
jignyaasurapi yogasya shabdabrahmaativartate ‖ 44 ‖
prayatnaadyatamaanastu yogee saMshuddhakilbishhaH ❘
anekajanmasaMsiddhastato yaati paraaM gatim ‖ 45 ‖
tapasvibhyo.adhiko yogee gnyaanibhyo.api mato.adhikaH ❘
karmibhyashchaadhiko yogee tasmaadyogee bhavaarjuna ‖ 46 ‖
yoginaamapi sarveshhaaM madgatenaantaraatmanaa ❘
shraddhaavaanbhajate yo maaM sa me yuktatamo mataH ‖ 47 ‖
oM tatsaditi shreemadbhagavadgeetaasoopanishhatsu brahmavidyaayaaM yogashaastre shreekRRishhNaarjunasaMvaade
aatmasaMyamayogo naama shhashhTho.adhyaayaH ‖6 ‖
শ্রীমদ্ ভগবদ্ গীত ষষ্ঠোঽধ্যাযঃ
অথ ষষ্ঠোঽধ্যাযঃ ❘
শ্রীভগবানুবাচ ❘
অনাশ্রিতঃ কর্মফলং কার্যং কর্ম করোতি যঃ ❘
স সংন্যাসী চ যোগী চ ন নিরগ্নির্ন চাক্রিযঃ ‖ 1 ‖
যং সংন্যাসমিতি প্রাহুর্যোগং তং বিদ্ধি পাংডব ❘
ন হ্যসংন্যস্তসংকল্পো যোগী ভবতি কশ্চন ‖ 2 ‖
আরুরুক্ষোর্মুনের্যোগং কর্ম কারণমুচ্যতে ❘
যোগারূঢস্য তস্যৈব শমঃ কারণমুচ্যতে ‖ 3 ‖
যদা হি নেংদ্রিযার্থেষু ন কর্মস্বনুষজ্জতে ❘
সর্বসংকল্পসংন্যাসী যোগারূঢস্তদোচ্যতে ‖ 4 ‖
উদ্ধরেদাত্মনাত্মানং নাত্মানমবসাদযেত্ ❘
আত্মৈব হ্যাত্মনো বংধুরাত্মৈব রিপুরাত্মনঃ ‖ 5 ‖
বংধুরাত্মাত্মনস্তস্য যেনাত্মৈবাত্মনা জিতঃ ❘
অনাত্মনস্তু শত্রুত্বে বর্তেতাত্মৈব শত্রুবত্ ‖ 6 ‖
জিতাত্মনঃ প্রশাংতস্য পরমাত্মা সমাহিতঃ ❘
শীতোষ্ণসুখদুঃখেষু তথা মানাপমানযোঃ ‖ 7 ‖
জ্ঞানবিজ্ঞানতৃপ্তাত্মা কূটস্থো বিজিতেংদ্রিযঃ ❘
যুক্ত ইত্যুচ্যতে যোগী সমলোষ্টাশ্মকাংচনঃ ‖ 8 ‖
সুহৃন্মিত্রার্যুদাসীনমধ্যস্থদ্বেষ্যবংধুষু ❘
সাধুষ্বপি চ পাপেষু সমবুদ্ধির্বিশিষ্যতে ‖ 9 ‖
যোগী যুংজীত সততমাত্মানং রহসি স্থিতঃ ❘
একাকী যতচিত্তাত্মা নিরাশীরপরিগ্রহঃ ‖ 10 ‖
শুচৌ দেশে প্রতিষ্ঠাপ্য স্থিরমাসনমাত্মনঃ ❘
নাত্যুচ্ছ্রিতং নাতিনীচং চৈলাজিনকুশোত্তরম্ ‖ 11 ‖
তত্রৈকাগ্রং মনঃ কৃত্বা যতচিত্তেংদ্রিযক্রিযাঃ ❘
উপবিশ্যাসনে যুংজ্যাদ্যোগমাত্মবিশুদ্ধযে ‖ 12 ‖
সমং কাযশিরোগ্রীবং ধারযন্নচলং স্থিরঃ ❘
সংপ্রেক্ষ্য নাসিকাগ্রং স্বং দিশশ্চানবলোকযন্ ‖ 13 ‖
প্রশাংতাত্মা বিগতভীর্ব্রহ্মচারিব্রতে স্থিতঃ ❘
মনঃ সংযম্য মচ্চিত্তো যুক্ত আসীত মত্পরঃ ‖ 14 ‖
যুংজন্নেবং সদাত্মানং যোগী নিযতমানসঃ ❘
শাংতিং নির্বাণপরমাং মত্সংস্থামধিগচ্ছতি ‖ 15 ‖
নাত্যশ্নতস্তু যোগোঽস্তি ন চৈকাংতমনশ্নতঃ ❘
ন চাতিস্বপ্নশীলস্য জাগ্রতো নৈব চার্জুন ‖ 16 ‖
যুক্তাহারবিহারস্য যুক্তচেষ্টস্য কর্মসু ❘
যুক্তস্বপ্নাববোধস্য যোগো ভবতি দুঃখহা ‖ 17 ‖
যদা বিনিযতং চিত্তমাত্মন্যেবাবতিষ্ঠতে ❘
নিঃস্পৃহঃ সর্বকামেভ্যো যুক্ত ইত্যুচ্যতে তদা ‖ 18 ‖
যথা দীপো নিবাতস্থো নেংগতে সোপমা স্মৃতা ❘
যোগিনো যতচিত্তস্য যুংজতো যোগমাত্মনঃ ‖ 19 ‖
যত্রোপরমতে চিত্তং নিরুদ্ধং যোগসেবযা ❘
যত্র চৈবাত্মনাত্মানং পশ্যন্নাত্মনি তুষ্যতি ‖ 20 ‖
সুখমাত্যংতিকং যত্তদ্বুদ্ধিগ্রাহ্যমতীংদ্রিযম্ ❘
বেত্তি যত্র ন চৈবাযং স্থিতশ্চলতি তত্ত্বতঃ ‖ 21 ‖
যং লব্ধ্বা চাপরং লাভং মন্যতে নাধিকং ততঃ ❘
যস্মিন্স্থিতো ন দুঃখেন গুরুণাপি বিচাল্যতে ‖ 22 ‖
তং বিদ্যাদ্দুঃখসংযোগবিযোগং যোগসংজ্ঞিতম্ ❘
স নিশ্চযেন যোক্তব্যো যোগোঽনির্বিণ্ণচেতসা ‖ 23 ‖
সংকল্পপ্রভবান্কামাংস্ত্যক্ত্বা সর্বানশেষতঃ ❘
মনসৈবেংদ্রিযগ্রামং বিনিযম্য সমংততঃ ‖ 24 ‖
শনৈঃ শনৈরুপরমেদ্বুদ্ধ্যা ধৃতিগৃহীতযা ❘
আত্মসংস্থং মনঃ কৃত্বা ন কিংচিদপি চিংতযেত্ ‖ 25 ‖
যতো যতো নিশ্চরতি মনশ্চংচলমস্থিরম্ ❘
ততস্ততো নিযম্যৈতদাত্মন্যেব বশং নযেত্ ‖ 26 ‖
প্রশাংতমনসং হ্যেনং যোগিনং সুখমুত্তমম্ ❘
উপৈতি শাংতরজসং ব্রহ্মভূতমকল্মষম্ ‖ 27 ‖
যুংজন্নেবং সদাত্মানং যোগী বিগতকল্মষঃ ❘
সুখেন ব্রহ্মসংস্পর্শমত্যংতং সুখমশ্নুতে ‖ 28 ‖
সর্বভূতস্থমাত্মানং সর্বভূতানি চাত্মনি ❘
ঈক্ষতে যোগযুক্তাত্মা সর্বত্র সমদর্শনঃ ‖ 29 ‖
যো মাং পশ্যতি সর্বত্র সর্বং চ মযি পশ্যতি ❘
তস্যাহং ন প্রণশ্যামি স চ মে ন প্রণশ্যতি ‖ 30 ‖
সর্বভূতস্থিতং যো মাং ভজত্যেকত্বমাস্থিতঃ ❘
সর্বথা বর্তমানোঽপি স যোগী মযি বর্ততে ‖ 31 ‖
আত্মৌপম্যেন সর্বত্র সমং পশ্যতি যোঽর্জুন ❘
সুখং বা যদি বা দুঃখং স যোগী পরমো মতঃ ‖ 32 ‖
অর্জুন উবাচ ❘
যোঽযং যোগস্ত্বযা প্রোক্তঃ সাম্যেন মধুসূদন ❘
এতস্যাহং ন পশ্যামি চংচলত্বাত্স্থিতিং স্থিরাম্ ‖ 33 ‖
চংচলং হি মনঃ কৃষ্ণ প্রমাথি বলবদ্দৃঢম্ ❘
তস্যাহং নিগ্রহং মন্যে বাযোরিব সুদুষ্করম্ ‖ 34 ‖
শ্রীভগবানুবাচ ❘
অসংশযং মহাবাহো মনো দুর্নিগ্রহং চলম্ ❘
অভ্যাসেন তু কৌংতেয বৈরাগ্যেণ চ গৃহ্যতে ‖ 35 ‖
অসংযতাত্মনা যোগো দুষ্প্রাপ ইতি মে মতিঃ ❘
বশ্যাত্মনা তু যততা শক্যোঽবাপ্তুমুপাযতঃ ‖ 36 ‖
অর্জুন উবাচ ❘
অযতিঃ শ্রদ্ধযোপেতো যোগাচ্চলিতমানসঃ ❘
অপ্রাপ্য যোগসংসিদ্ধিং কাং গতিং কৃষ্ণ গচ্ছতি ‖ 37 ‖
কচ্চিন্নোভযবিভ্রষ্টশ্ছিন্নাভ্রমিব নশ্যতি ❘
অপ্রতিষ্ঠো মহাবাহো বিমূঢো ব্রহ্মণঃ পথি ‖ 38 ‖
এতন্মে সংশযং কৃষ্ণ ছেত্তুমর্হস্যশেষতঃ ❘
ত্বদন্যঃ সংশযস্যাস্য ছেত্তা ন হ্যুপপদ্যতে ‖ 39 ‖
শ্রীভগবানুবাচ ❘
পার্থ নৈবেহ নামুত্র বিনাশস্তস্য বিদ্যতে ❘
ন হি কল্যাণকৃত্কশ্চিদ্দুর্গতিং তাত গচ্ছতি ‖ 40 ‖
প্রাপ্য পুণ্যকৃতাং লোকানুষিত্বা শাশ্বতীঃ সমাঃ ❘
শুচীনাং শ্রীমতাং গেহে যোগভ্রষ্টোঽভিজাযতে ‖ 41 ‖
অথবা যোগিনামেব কুলে ভবতি ধীমতাম্ ❘
এতদ্ধি দুর্লভতরং লোকে জন্ম যদীদৃশম্ ‖ 42 ‖
তত্র তং বুদ্ধিসংযোগং লভতে পৌর্বদেহিকম্ ❘
যততে চ ততো ভূযঃ সংসিদ্ধৌ কুরুনংদন ‖ 43 ‖
পূর্বাভ্যাসেন তেনৈব হ্রিযতে হ্যবশোঽপি সঃ ❘
জিজ্ঞাসুরপি যোগস্য শব্দব্রহ্মাতিবর্ততে ‖ 44 ‖
প্রযত্নাদ্যতমানস্তু যোগী সংশুদ্ধকিল্বিষঃ ❘
অনেকজন্মসংসিদ্ধস্ততো যাতি পরাং গতিম্ ‖ 45 ‖
তপস্বিভ্যোঽধিকো যোগী জ্ঞানিভ্যোঽপি মতোঽধিকঃ ❘
কর্মিভ্যশ্চাধিকো যোগী তস্মাদ্যোগী ভবার্জুন ‖ 46 ‖
যোগিনামপি সর্বেষাং মদ্গতেনাংতরাত্মনা ❘
শ্রদ্ধাবান্ভজতে যো মাং স মে যুক্ততমো মতঃ ‖ 47 ‖
ওং তত্সদিতি শ্রীমদ্ভগবদ্গীতাসূপনিষত্সু ব্রহ্মবিদ্যাযাং যোগশাস্ত্রে শ্রীকৃষ্ণার্জুনসংবাদে
আত্মসংযমযোগো নাম ষষ্ঠোঽধ্যাযঃ ‖6 ‖
श्रीमद् भगवद् गीत षष्ठोऽध्यायः
अथ षष्ठोऽध्यायः ❘
श्रीभगवानुवाच ❘
अनाश्रितः कर्मफलं कार्यं कर्म करोति यः ❘
स संन्यासी च योगी च न निरग्निर्न चाक्रियः ‖ 1 ‖
यं संन्यासमिति प्राहुर्योगं तं विद्धि पाण्डव ❘
न ह्यसंन्यस्तसङ्कल्पो योगी भवति कश्चन ‖ 2 ‖
आरुरुक्षोर्मुनेर्योगं कर्म कारणमुच्यते ❘
योगारूढस्य तस्यैव शमः कारणमुच्यते ‖ 3 ‖
यदा हि नेन्द्रियार्थेषु न कर्मस्वनुषज्जते ❘
सर्वसङ्कल्पसंन्यासी योगारूढस्तदोच्यते ‖ 4 ‖
उद्धरेदात्मनात्मानं नात्मानमवसादयेत् ❘
आत्मैव ह्यात्मनो बन्धुरात्मैव रिपुरात्मनः ‖ 5 ‖
बन्धुरात्मात्मनस्तस्य येनात्मैवात्मना जितः ❘
अनात्मनस्तु शत्रुत्वे वर्तेतात्मैव शत्रुवत् ‖ 6 ‖
जितात्मनः प्रशान्तस्य परमात्मा समाहितः ❘
शीतोष्णसुखदुःखेषु तथा मानापमानयोः ‖ 7 ‖
ज्ञानविज्ञानतृप्तात्मा कूटस्थो विजितेन्द्रियः ❘
युक्त इत्युच्यते योगी समलोष्टाश्मकाञ्चनः ‖ 8 ‖
सुहृन्मित्रार्युदासीनमध्यस्थद्वेष्यबन्धुषु ❘
साधुष्वपि च पापेषु समबुद्धिर्विशिष्यते ‖ 9 ‖
योगी युञ्जीत सततमात्मानं रहसि स्थितः ❘
एकाकी यतचित्तात्मा निराशीरपरिग्रहः ‖ 10 ‖
शुचौ देशे प्रतिष्ठाप्य स्थिरमासनमात्मनः ❘
नात्युच्छ्रितं नातिनीचं चैलाजिनकुशोत्तरम् ‖ 11 ‖
तत्रैकाग्रं मनः कृत्वा यतचित्तेन्द्रियक्रियाः ❘
उपविश्यासने युञ्ज्याद्योगमात्मविशुद्धये ‖ 12 ‖
समं कायशिरोग्रीवं धारयन्नचलं स्थिरः ❘
सम्प्रेक्ष्य नासिकाग्रं स्वं दिशश्चानवलोकयन् ‖ 13 ‖
प्रशान्तात्मा विगतभीर्ब्रह्मचारिव्रते स्थितः ❘
मनः संयम्य मच्चित्तो युक्त आसीत मत्परः ‖ 14 ‖
युञ्जन्नेवं सदात्मानं योगी नियतमानसः ❘
शान्तिं निर्वाणपरमां मत्संस्थामधिगच्छति ‖ 15 ‖
नात्यश्नतस्तु योगोऽस्ति न चैकान्तमनश्नतः ❘
न चातिस्वप्नशीलस्य जाग्रतो नैव चार्जुन ‖ 16 ‖
युक्ताहारविहारस्य युक्तचेष्टस्य कर्मसु ❘
युक्तस्वप्नावबोधस्य योगो भवति दुःखहा ‖ 17 ‖
यदा विनियतं चित्तमात्मन्येवावतिष्ठते ❘
निःस्पृहः सर्वकामेभ्यो युक्त इत्युच्यते तदा ‖ 18 ‖
यथा दीपो निवातस्थो नेङ्गते सोपमा स्मृता ❘
योगिनो यतचित्तस्य युञ्जतो योगमात्मनः ‖ 19 ‖
यत्रोपरमते चित्तं निरुद्धं योगसेवया ❘
यत्र चैवात्मनात्मानं पश्यन्नात्मनि तुष्यति ‖ 20 ‖
सुखमात्यन्तिकं यत्तद्बुद्धिग्राह्यमतीन्द्रियम् ❘
वेत्ति यत्र न चैवायं स्थितश्चलति तत्त्वतः ‖ 21 ‖
यं लब्ध्वा चापरं लाभं मन्यते नाधिकं ततः ❘
यस्मिन्स्थितो न दुःखेन गुरुणापि विचाल्यते ‖ 22 ‖
तं विद्याद्दुःखसंयोगवियोगं योगसंज्ञितम् ❘
स निश्चयेन योक्तव्यो योगोऽनिर्विण्णचेतसा ‖ 23 ‖
सङ्कल्पप्रभवान्कामांस्त्यक्त्वा सर्वानशेषतः ❘
मनसैवेन्द्रियग्रामं विनियम्य समन्ततः ‖ 24 ‖
शनैः शनैरुपरमेद्बुद्ध्या धृतिगृहीतया ❘
आत्मसंस्थं मनः कृत्वा न किञ्चिदपि चिन्तयेत् ‖ 25 ‖
यतो यतो निश्चरति मनश्चञ्चलमस्थिरम् ❘
ततस्ततो नियम्यैतदात्मन्येव वशं नयेत् ‖ 26 ‖
प्रशान्तमनसं ह्येनं योगिनं सुखमुत्तमम् ❘
उपैति शान्तरजसं ब्रह्मभूतमकल्मषम् ‖ 27 ‖
युञ्जन्नेवं सदात्मानं योगी विगतकल्मषः ❘
सुखेन ब्रह्मसंस्पर्शमत्यन्तं सुखमश्नुते ‖ 28 ‖
सर्वभूतस्थमात्मानं सर्वभूतानि चात्मनि ❘
ईक्षते योगयुक्तात्मा सर्वत्र समदर्शनः ‖ 29 ‖
यो मां पश्यति सर्वत्र सर्वं च मयि पश्यति ❘
तस्याहं न प्रणश्यामि स च मे न प्रणश्यति ‖ 30 ‖
सर्वभूतस्थितं यो मां भजत्येकत्वमास्थितः ❘
सर्वथा वर्तमानोऽपि स योगी मयि वर्तते ‖ 31 ‖
आत्मौपम्येन सर्वत्र समं पश्यति योऽर्जुन ❘
सुखं वा यदि वा दुःखं स योगी परमो मतः ‖ 32 ‖
अर्जुन उवाच ❘
योऽयं योगस्त्वया प्रोक्तः साम्येन मधुसूदन ❘
एतस्याहं न पश्यामि चञ्चलत्वात्स्थितिं स्थिराम् ‖ 33 ‖
चञ्चलं हि मनः कृष्ण प्रमाथि बलवद्दृढम् ❘
तस्याहं निग्रहं मन्ये वायोरिव सुदुष्करम् ‖ 34 ‖
श्रीभगवानुवाच ❘
असंशयं महाबाहो मनो दुर्निग्रहं चलम् ❘
अभ्यासेन तु कौन्तेय वैराग्येण च गृह्यते ‖ 35 ‖
असंयतात्मना योगो दुष्प्राप इति मे मतिः ❘
वश्यात्मना तु यतता शक्योऽवाप्तुमुपायतः ‖ 36 ‖
अर्जुन उवाच ❘
अयतिः श्रद्धयोपेतो योगाच्चलितमानसः ❘
अप्राप्य योगसंसिद्धिं कां गतिं कृष्ण गच्छति ‖ 37 ‖
कच्चिन्नोभयविभ्रष्टश्छिन्नाभ्रमिव नश्यति ❘
अप्रतिष्ठो महाबाहो विमूढो ब्रह्मणः पथि ‖ 38 ‖
एतन्मे संशयं कृष्ण छेत्तुमर्हस्यशेषतः ❘
त्वदन्यः संशयस्यास्य छेत्ता न ह्युपपद्यते ‖ 39 ‖
श्रीभगवानुवाच ❘
पार्थ नैवेह नामुत्र विनाशस्तस्य विद्यते ❘
न हि कल्याणकृत्कश्चिद्दुर्गतिं तात गच्छति ‖ 40 ‖
प्राप्य पुण्यकृतां लोकानुषित्वा शाश्वतीः समाः ❘
शुचीनां श्रीमतां गेहे योगभ्रष्टोऽभिजायते ‖ 41 ‖
अथवा योगिनामेव कुले भवति धीमताम् ❘
एतद्धि दुर्लभतरं लोके जन्म यदीदृशम् ‖ 42 ‖
तत्र तं बुद्धिसंयोगं लभते पौर्वदेहिकम् ❘
यतते च ततो भूयः संसिद्धौ कुरुनन्दन ‖ 43 ‖
पूर्वाभ्यासेन तेनैव ह्रियते ह्यवशोऽपि सः ❘
जिज्ञासुरपि योगस्य शब्दब्रह्मातिवर्तते ‖ 44 ‖
प्रयत्नाद्यतमानस्तु योगी संशुद्धकिल्बिषः ❘
अनेकजन्मसंसिद्धस्ततो याति परां गतिम् ‖ 45 ‖
तपस्विभ्योऽधिको योगी ज्ञानिभ्योऽपि मतोऽधिकः ❘
कर्मिभ्यश्चाधिको योगी तस्माद्योगी भवार्जुन ‖ 46 ‖
योगिनामपि सर्वेषां मद्गतेनान्तरात्मना ❘
श्रद्धावान्भजते यो मां स मे युक्ततमो मतः ‖ 47 ‖
ॐ तत्सदिति श्रीमद्भगवद्गीतासूपनिषत्सु ब्रह्मविद्यायां योगशास्त्रे श्रीकृष्णार्जुनसंवादे
आत्मसंयमयोगो नाम षष्ठोऽध्यायः ‖6 ‖
શ્રીમદ્ ભગવદ્ ગીત ષષ્ઠોઽધ્યાયઃ
અથ ષષ્ઠોઽધ્યાયઃ ❘
શ્રીભગવાનુવાચ ❘
અનાશ્રિતઃ કર્મફલં કાર્યં કર્મ કરોતિ યઃ ❘
સ સંન્યાસી ચ યોગી ચ ન નિરગ્નિર્ન ચાક્રિયઃ ‖ 1 ‖
યં સંન્યાસમિતિ પ્રાહુર્યોગં તં વિદ્ધિ પાંડવ ❘
ન હ્યસંન્યસ્તસંકલ્પો યોગી ભવતિ કશ્ચન ‖ 2 ‖
આરુરુક્ષોર્મુનેર્યોગં કર્મ કારણમુચ્યતે ❘
યોગારૂઢસ્ય તસ્યૈવ શમઃ કારણમુચ્યતે ‖ 3 ‖
યદા હિ નેંદ્રિયાર્થેષુ ન કર્મસ્વનુષજ્જતે ❘
સર્વસંકલ્પસંન્યાસી યોગારૂઢસ્તદોચ્યતે ‖ 4 ‖
ઉદ્ધરેદાત્મનાત્માનં નાત્માનમવસાદયેત્ ❘
આત્મૈવ હ્યાત્મનો બંધુરાત્મૈવ રિપુરાત્મનઃ ‖ 5 ‖
બંધુરાત્માત્મનસ્તસ્ય યેનાત્મૈવાત્મના જિતઃ ❘
અનાત્મનસ્તુ શત્રુત્વે વર્તેતાત્મૈવ શત્રુવત્ ‖ 6 ‖
જિતાત્મનઃ પ્રશાંતસ્ય પરમાત્મા સમાહિતઃ ❘
શીતોષ્ણસુખદુઃખેષુ તથા માનાપમાનયોઃ ‖ 7 ‖
જ્ઞાનવિજ્ઞાનતૃપ્તાત્મા કૂટસ્થો વિજિતેંદ્રિયઃ ❘
યુક્ત ઇત્યુચ્યતે યોગી સમલોષ્ટાશ્મકાંચનઃ ‖ 8 ‖
સુહૃન્મિત્રાર્યુદાસીનમધ્યસ્થદ્વેષ્યબંધુષુ ❘
સાધુષ્વપિ ચ પાપેષુ સમબુદ્ધિર્વિશિષ્યતે ‖ 9 ‖
યોગી યુંજીત સતતમાત્માનં રહસિ સ્થિતઃ ❘
એકાકી યતચિત્તાત્મા નિરાશીરપરિગ્રહઃ ‖ 10 ‖
શુચૌ દેશે પ્રતિષ્ઠાપ્ય સ્થિરમાસનમાત્મનઃ ❘
નાત્યુચ્છ્રિતં નાતિનીચં ચૈલાજિનકુશોત્તરમ્ ‖ 11 ‖
તત્રૈકાગ્રં મનઃ કૃત્વા યતચિત્તેંદ્રિયક્રિયાઃ ❘
ઉપવિશ્યાસને યુંજ્યાદ્યોગમાત્મવિશુદ્ધયે ‖ 12 ‖
સમં કાયશિરોગ્રીવં ધારયન્નચલં સ્થિરઃ ❘
સંપ્રેક્ષ્ય નાસિકાગ્રં સ્વં દિશશ્ચાનવલોકયન્ ‖ 13 ‖
પ્રશાંતાત્મા વિગતભીર્બ્રહ્મચારિવ્રતે સ્થિતઃ ❘
મનઃ સંયમ્ય મચ્ચિત્તો યુક્ત આસીત મત્પરઃ ‖ 14 ‖
યુંજન્નેવં સદાત્માનં યોગી નિયતમાનસઃ ❘
શાંતિં નિર્વાણપરમાં મત્સંસ્થામધિગચ્છતિ ‖ 15 ‖
નાત્યશ્નતસ્તુ યોગોઽસ્તિ ન ચૈકાંતમનશ્નતઃ ❘
ન ચાતિસ્વપ્નશીલસ્ય જાગ્રતો નૈવ ચાર્જુન ‖ 16 ‖
યુક્તાહારવિહારસ્ય યુક્તચેષ્ટસ્ય કર્મસુ ❘
યુક્તસ્વપ્નાવબોધસ્ય યોગો ભવતિ દુઃખહા ‖ 17 ‖
યદા વિનિયતં ચિત્તમાત્મન્યેવાવતિષ્ઠતે ❘
નિઃસ્પૃહઃ સર્વકામેભ્યો યુક્ત ઇત્યુચ્યતે તદા ‖ 18 ‖
યથા દીપો નિવાતસ્થો નેંગતે સોપમા સ્મૃતા ❘
યોગિનો યતચિત્તસ્ય યુંજતો યોગમાત્મનઃ ‖ 19 ‖
યત્રોપરમતે ચિત્તં નિરુદ્ધં યોગસેવયા ❘
યત્ર ચૈવાત્મનાત્માનં પશ્યન્નાત્મનિ તુષ્યતિ ‖ 20 ‖
સુખમાત્યંતિકં યત્તદ્બુદ્ધિગ્રાહ્યમતીંદ્રિયમ્ ❘
વેત્તિ યત્ર ન ચૈવાયં સ્થિતશ્ચલતિ તત્ત્વતઃ ‖ 21 ‖
યં લબ્ધ્વા ચાપરં લાભં મન્યતે નાધિકં તતઃ ❘
યસ્મિન્સ્થિતો ન દુઃખેન ગુરુણાપિ વિચાલ્યતે ‖ 22 ‖
તં વિદ્યાદ્દુઃખસંયોગવિયોગં યોગસંજ્ઞિતમ્ ❘
સ નિશ્ચયેન યોક્તવ્યો યોગોઽનિર્વિણ્ણચેતસા ‖ 23 ‖
સંકલ્પપ્રભવાન્કામાંસ્ત્યક્ત્વા સર્વાનશેષતઃ ❘
મનસૈવેંદ્રિયગ્રામં વિનિયમ્ય સમંતતઃ ‖ 24 ‖
શનૈઃ શનૈરુપરમેદ્બુદ્ધ્યા ધૃતિગૃહીતયા ❘
આત્મસંસ્થં મનઃ કૃત્વા ન કિંચિદપિ ચિંતયેત્ ‖ 25 ‖
યતો યતો નિશ્ચરતિ મનશ્ચંચલમસ્થિરમ્ ❘
તતસ્તતો નિયમ્યૈતદાત્મન્યેવ વશં નયેત્ ‖ 26 ‖
પ્રશાંતમનસં હ્યેનં યોગિનં સુખમુત્તમમ્ ❘
ઉપૈતિ શાંતરજસં બ્રહ્મભૂતમકલ્મષમ્ ‖ 27 ‖
યુંજન્નેવં સદાત્માનં યોગી વિગતકલ્મષઃ ❘
સુખેન બ્રહ્મસંસ્પર્શમત્યંતં સુખમશ્નુતે ‖ 28 ‖
સર્વભૂતસ્થમાત્માનં સર્વભૂતાનિ ચાત્મનિ ❘
ઈક્ષતે યોગયુક્તાત્મા સર્વત્ર સમદર્શનઃ ‖ 29 ‖
યો માં પશ્યતિ સર્વત્ર સર્વં ચ મયિ પશ્યતિ ❘
તસ્યાહં ન પ્રણશ્યામિ સ ચ મે ન પ્રણશ્યતિ ‖ 30 ‖
સર્વભૂતસ્થિતં યો માં ભજત્યેકત્વમાસ્થિતઃ ❘
સર્વથા વર્તમાનોઽપિ સ યોગી મયિ વર્તતે ‖ 31 ‖
આત્મૌપમ્યેન સર્વત્ર સમં પશ્યતિ યોઽર્જુન ❘
સુખં વા યદિ વા દુઃખં સ યોગી પરમો મતઃ ‖ 32 ‖
અર્જુન ઉવાચ ❘
યોઽયં યોગસ્ત્વયા પ્રોક્તઃ સામ્યેન મધુસૂદન ❘
એતસ્યાહં ન પશ્યામિ ચંચલત્વાત્સ્થિતિં સ્થિરામ્ ‖ 33 ‖
ચંચલં હિ મનઃ કૃષ્ણ પ્રમાથિ બલવદ્દૃઢમ્ ❘
તસ્યાહં નિગ્રહં મન્યે વાયોરિવ સુદુષ્કરમ્ ‖ 34 ‖
શ્રીભગવાનુવાચ ❘
અસંશયં મહાબાહો મનો દુર્નિગ્રહં ચલમ્ ❘
અભ્યાસેન તુ કૌંતેય વૈરાગ્યેણ ચ ગૃહ્યતે ‖ 35 ‖
અસંયતાત્મના યોગો દુષ્પ્રાપ ઇતિ મે મતિઃ ❘
વશ્યાત્મના તુ યતતા શક્યોઽવાપ્તુમુપાયતઃ ‖ 36 ‖
અર્જુન ઉવાચ ❘
અયતિઃ શ્રદ્ધયોપેતો યોગાચ્ચલિતમાનસઃ ❘
અપ્રાપ્ય યોગસંસિદ્ધિં કાં ગતિં કૃષ્ણ ગચ્છતિ ‖ 37 ‖
કચ્ચિન્નોભયવિભ્રષ્ટશ્છિન્નાભ્રમિવ નશ્યતિ ❘
અપ્રતિષ્ઠો મહાબાહો વિમૂઢો બ્રહ્મણઃ પથિ ‖ 38 ‖
એતન્મે સંશયં કૃષ્ણ છેત્તુમર્હસ્યશેષતઃ ❘
ત્વદન્યઃ સંશયસ્યાસ્ય છેત્તા ન હ્યુપપદ્યતે ‖ 39 ‖
શ્રીભગવાનુવાચ ❘
પાર્થ નૈવેહ નામુત્ર વિનાશસ્તસ્ય વિદ્યતે ❘
ન હિ કલ્યાણકૃત્કશ્ચિદ્દુર્ગતિં તાત ગચ્છતિ ‖ 40 ‖
પ્રાપ્ય પુણ્યકૃતાં લોકાનુષિત્વા શાશ્વતીઃ સમાઃ ❘
શુચીનાં શ્રીમતાં ગેહે યોગભ્રષ્ટોઽભિજાયતે ‖ 41 ‖
અથવા યોગિનામેવ કુલે ભવતિ ધીમતામ્ ❘
એતદ્ધિ દુર્લભતરં લોકે જન્મ યદીદૃશમ્ ‖ 42 ‖
તત્ર તં બુદ્ધિસંયોગં લભતે પૌર્વદેહિકમ્ ❘
યતતે ચ તતો ભૂયઃ સંસિદ્ધૌ કુરુનંદન ‖ 43 ‖
પૂર્વાભ્યાસેન તેનૈવ હ્રિયતે હ્યવશોઽપિ સઃ ❘
જિજ્ઞાસુરપિ યોગસ્ય શબ્દબ્રહ્માતિવર્તતે ‖ 44 ‖
પ્રયત્નાદ્યતમાનસ્તુ યોગી સંશુદ્ધકિલ્બિષઃ ❘
અનેકજન્મસંસિદ્ધસ્તતો યાતિ પરાં ગતિમ્ ‖ 45 ‖
તપસ્વિભ્યોઽધિકો યોગી જ્ઞાનિભ્યોઽપિ મતોઽધિકઃ ❘
કર્મિભ્યશ્ચાધિકો યોગી તસ્માદ્યોગી ભવાર્જુન ‖ 46 ‖
યોગિનામપિ સર્વેષાં મદ્ગતેનાંતરાત્મના ❘
શ્રદ્ધાવાન્ભજતે યો માં સ મે યુક્તતમો મતઃ ‖ 47 ‖
ઓં તત્સદિતિ શ્રીમદ્ભગવદ્ગીતાસૂપનિષત્સુ બ્રહ્મવિદ્યાયાં યોગશાસ્ત્રે શ્રીકૃષ્ણાર્જુનસંવાદે
આત્મસંયમયોગો નામ ષષ્ઠોઽધ્યાયઃ ‖6 ‖
श्रीमद् भगवद् गीत षष्ठोऽध्यायः
अथ षष्ठोऽध्यायः ❘
श्रीभगवानुवाच ❘
अनाश्रितः कर्मफलं कार्यं कर्म करोति यः ❘
स संन्यासी च योगी च न निरग्निर्न चाक्रियः ‖ 1 ‖
यं संन्यासमिति प्राहुर्योगं तं विद्धि पांडव ❘
न ह्यसंन्यस्तसंकल्पो योगी भवति कश्चन ‖ 2 ‖
आरुरुक्षोर्मुनेर्योगं कर्म कारणमुच्यते ❘
योगारूढस्य तस्यैव शमः कारणमुच्यते ‖ 3 ‖
यदा हि नेंद्रियार्थेषु न कर्मस्वनुषज्जते ❘
सर्वसंकल्पसंन्यासी योगारूढस्तदोच्यते ‖ 4 ‖
उद्धरेदात्मनात्मानं नात्मानमवसादयेत् ❘
आत्मैव ह्यात्मनो बंधुरात्मैव रिपुरात्मनः ‖ 5 ‖
बंधुरात्मात्मनस्तस्य येनात्मैवात्मना जितः ❘
अनात्मनस्तु शत्रुत्वे वर्तेतात्मैव शत्रुवत् ‖ 6 ‖
जितात्मनः प्रशांतस्य परमात्मा समाहितः ❘
शीतोष्णसुखदुःखेषु तथा मानापमानयोः ‖ 7 ‖
ज्ञानविज्ञानतृप्तात्मा कूटस्थो विजितेंद्रियः ❘
युक्त इत्युच्यते योगी समलोष्टाश्मकांचनः ‖ 8 ‖
सुहृन्मित्रार्युदासीनमध्यस्थद्वेष्यबंधुषु ❘
साधुष्वपि च पापेषु समबुद्धिर्विशिष्यते ‖ 9 ‖
योगी युंजीत सततमात्मानं रहसि स्थितः ❘
एकाकी यतचित्तात्मा निराशीरपरिग्रहः ‖ 10 ‖
शुचौ देशे प्रतिष्ठाप्य स्थिरमासनमात्मनः ❘
नात्युच्छ्रितं नातिनीचं चैलाजिनकुशोत्तरम् ‖ 11 ‖
तत्रैकाग्रं मनः कृत्वा यतचित्तेंद्रियक्रियाः ❘
उपविश्यासने युंज्याद्योगमात्मविशुद्धये ‖ 12 ‖
समं कायशिरोग्रीवं धारयन्नचलं स्थिरः ❘
संप्रेक्ष्य नासिकाग्रं स्वं दिशश्चानवलोकयन् ‖ 13 ‖
प्रशांतात्मा विगतभीर्ब्रह्मचारिव्रते स्थितः ❘
मनः संयम्य मच्चित्तो युक्त आसीत मत्परः ‖ 14 ‖
युंजन्नेवं सदात्मानं योगी नियतमानसः ❘
शांतिं निर्वाणपरमां मत्संस्थामधिगच्छति ‖ 15 ‖
नात्यश्नतस्तु योगोऽस्ति न चैकांतमनश्नतः ❘
न चातिस्वप्नशीलस्य जाग्रतो नैव चार्जुन ‖ 16 ‖
युक्ताहारविहारस्य युक्तचेष्टस्य कर्मसु ❘
युक्तस्वप्नावबोधस्य योगो भवति दुःखहा ‖ 17 ‖
यदा विनियतं चित्तमात्मन्येवावतिष्ठते ❘
निःस्पृहः सर्वकामेभ्यो युक्त इत्युच्यते तदा ‖ 18 ‖
यथा दीपो निवातस्थो नेंगते सोपमा स्मृता ❘
योगिनो यतचित्तस्य युंजतो योगमात्मनः ‖ 19 ‖
यत्रोपरमते चित्तं निरुद्धं योगसेवया ❘
यत्र चैवात्मनात्मानं पश्यन्नात्मनि तुष्यति ‖ 20 ‖
सुखमात्यंतिकं यत्तद्बुद्धिग्राह्यमतींद्रियम् ❘
वेत्ति यत्र न चैवायं स्थितश्चलति तत्त्वतः ‖ 21 ‖
यं लब्ध्वा चापरं लाभं मन्यते नाधिकं ततः ❘
यस्मिन्स्थितो न दुःखेन गुरुणापि विचाल्यते ‖ 22 ‖
तं विद्याद्दुःखसंयोगवियोगं योगसंज्ञितम् ❘
स निश्चयेन योक्तव्यो योगोऽनिर्विण्णचेतसा ‖ 23 ‖
संकल्पप्रभवान्कामांस्त्यक्त्वा सर्वानशेषतः ❘
मनसैवेंद्रियग्रामं विनियम्य समंततः ‖ 24 ‖
शनैः शनैरुपरमेद्बुद्ध्या धृतिगृहीतया ❘
आत्मसंस्थं मनः कृत्वा न किंचिदपि चिंतयेत् ‖ 25 ‖
यतो यतो निश्चरति मनश्चंचलमस्थिरम् ❘
ततस्ततो नियम्यैतदात्मन्येव वशं नयेत् ‖ 26 ‖
प्रशांतमनसं ह्येनं योगिनं सुखमुत्तमम् ❘
उपैति शांतरजसं ब्रह्मभूतमकल्मषम् ‖ 27 ‖
युंजन्नेवं सदात्मानं योगी विगतकल्मषः ❘
सुखेन ब्रह्मसंस्पर्शमत्यंतं सुखमश्नुते ‖ 28 ‖
सर्वभूतस्थमात्मानं सर्वभूतानि चात्मनि ❘
ईक्षते योगयुक्तात्मा सर्वत्र समदर्शनः ‖ 29 ‖
यो मां पश्यति सर्वत्र सर्वं च मयि पश्यति ❘
तस्याहं न प्रणश्यामि स च मे न प्रणश्यति ‖ 30 ‖
सर्वभूतस्थितं यो मां भजत्येकत्वमास्थितः ❘
सर्वथा वर्तमानोऽपि स योगी मयि वर्तते ‖ 31 ‖
आत्मौपम्येन सर्वत्र समं पश्यति योऽर्जुन ❘
सुखं वा यदि वा दुःखं स योगी परमो मतः ‖ 32 ‖
अर्जुन उवाच ❘
योऽयं योगस्त्वया प्रोक्तः साम्येन मधुसूदन ❘
एतस्याहं न पश्यामि चंचलत्वात्स्थितिं स्थिराम् ‖ 33 ‖
चंचलं हि मनः कृष्ण प्रमाथि बलवद्दृढम् ❘
तस्याहं निग्रहं मन्ये वायोरिव सुदुष्करम् ‖ 34 ‖
श्रीभगवानुवाच ❘
असंशयं महाबाहो मनो दुर्निग्रहं चलम् ❘
अभ्यासेन तु कौंतेय वैराग्येण च गृह्यते ‖ 35 ‖
असंयतात्मना योगो दुष्प्राप इति मे मतिः ❘
वश्यात्मना तु यतता शक्योऽवाप्तुमुपायतः ‖ 36 ‖
अर्जुन उवाच ❘
अयतिः श्रद्धयोपेतो योगाच्चलितमानसः ❘
अप्राप्य योगसंसिद्धिं कां गतिं कृष्ण गच्छति ‖ 37 ‖
कच्चिन्नोभयविभ्रष्टश्छिन्नाभ्रमिव नश्यति ❘
अप्रतिष्ठो महाबाहो विमूढो ब्रह्मणः पथि ‖ 38 ‖
एतन्मे संशयं कृष्ण छेत्तुमर्हस्यशेषतः ❘
त्वदन्यः संशयस्यास्य छेत्ता न ह्युपपद्यते ‖ 39 ‖
श्रीभगवानुवाच ❘
पार्थ नैवेह नामुत्र विनाशस्तस्य विद्यते ❘
न हि कल्याणकृत्कश्चिद्दुर्गतिं तात गच्छति ‖ 40 ‖
प्राप्य पुण्यकृतां लोकानुषित्वा शाश्वतीः समाः ❘
शुचीनां श्रीमतां गेहे योगभ्रष्टोऽभिजायते ‖ 41 ‖
अथवा योगिनामेव कुले भवति धीमताम् ❘
एतद्धि दुर्लभतरं लोके जन्म यदीदृशम् ‖ 42 ‖
तत्र तं बुद्धिसंयोगं लभते पौर्वदेहिकम् ❘
यतते च ततो भूयः संसिद्धौ कुरुनंदन ‖ 43 ‖
पूर्वाभ्यासेन तेनैव ह्रियते ह्यवशोऽपि सः ❘
जिज्ञासुरपि योगस्य शब्दब्रह्मातिवर्तते ‖ 44 ‖
प्रयत्नाद्यतमानस्तु योगी संशुद्धकिल्बिषः ❘
अनेकजन्मसंसिद्धस्ततो याति परां गतिम् ‖ 45 ‖
तपस्विभ्योऽधिको योगी ज्ञानिभ्योऽपि मतोऽधिकः ❘
कर्मिभ्यश्चाधिको योगी तस्माद्योगी भवार्जुन ‖ 46 ‖
योगिनामपि सर्वेषां मद्गतेनांतरात्मना ❘
श्रद्धावान्भजते यो मां स मे युक्ततमो मतः ‖ 47 ‖
ॐ तत्सदिति श्रीमद्भगवद्गीतासूपनिषत्सु ब्रह्मविद्यायां योगशास्त्रे श्रीकृष्णार्जुनसंवादे
आत्मसंयमयोगो नाम षष्ठोऽध्यायः ‖6 ‖
ಶ್ರೀಮದ್ ಭಗವದ್ ಗೀತ ಷಷ್ಠೋಽಧ್ಯಾಯಃ
ಅಥ ಷಷ್ಠೋಽಧ್ಯಾಯಃ ❘
ಶ್ರೀಭಗವಾನುವಾಚ ❘
ಅನಾಶ್ರಿತಃ ಕರ್ಮಫಲಂ ಕಾರ್ಯಂ ಕರ್ಮ ಕರೋತಿ ಯಃ ❘
ಸ ಸಂನ್ಯಾಸೀ ಚ ಯೋಗೀ ಚ ನ ನಿರಗ್ನಿರ್ನ ಚಾಕ್ರಿಯಃ ‖ 1 ‖
ಯಂ ಸಂನ್ಯಾಸಮಿತಿ ಪ್ರಾಹುರ್ಯೋಗಂ ತಂ ವಿದ್ಧಿ ಪಾಂಡವ ❘
ನ ಹ್ಯಸಂನ್ಯಸ್ತಸಂಕಲ್ಪೋ ಯೋಗೀ ಭವತಿ ಕಶ್ಚನ ‖ 2 ‖
ಆರುರುಕ್ಷೋರ್ಮುನೇರ್ಯೋಗಂ ಕರ್ಮ ಕಾರಣಮುಚ್ಯತೇ ❘
ಯೋಗಾರೂಢಸ್ಯ ತಸ್ಯೈವ ಶಮಃ ಕಾರಣಮುಚ್ಯತೇ ‖ 3 ‖
ಯದಾ ಹಿ ನೇಂದ್ರಿಯಾರ್ಥೇಷು ನ ಕರ್ಮಸ್ವನುಷಜ್ಜತೇ ❘
ಸರ್ವಸಂಕಲ್ಪಸಂನ್ಯಾಸೀ ಯೋಗಾರೂಢಸ್ತದೋಚ್ಯತೇ ‖ 4 ‖
ಉದ್ಧರೇದಾತ್ಮನಾತ್ಮಾನಂ ನಾತ್ಮಾನಮವಸಾದಯೇತ್ ❘
ಆತ್ಮೈವ ಹ್ಯಾತ್ಮನೋ ಬಂಧುರಾತ್ಮೈವ ರಿಪುರಾತ್ಮನಃ ‖ 5 ‖
ಬಂಧುರಾತ್ಮಾತ್ಮನಸ್ತಸ್ಯ ಯೇನಾತ್ಮೈವಾತ್ಮನಾ ಜಿತಃ ❘
ಅನಾತ್ಮನಸ್ತು ಶತ್ರುತ್ವೇ ವರ್ತೇತಾತ್ಮೈವ ಶತ್ರುವತ್ ‖ 6 ‖
ಜಿತಾತ್ಮನಃ ಪ್ರಶಾಂತಸ್ಯ ಪರಮಾತ್ಮಾ ಸಮಾಹಿತಃ ❘
ಶೀತೋಷ್ಣಸುಖದುಃಖೇಷು ತಥಾ ಮಾನಾಪಮಾನಯೋಃ ‖ 7 ‖
ಜ್ಞಾನವಿಜ್ಞಾನತೃಪ್ತಾತ್ಮಾ ಕೂಟಸ್ಥೋ ವಿಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ ❘
ಯುಕ್ತ ಇತ್ಯುಚ್ಯತೇ ಯೋಗೀ ಸಮಲೋಷ್ಟಾಶ್ಮಕಾಂಚನಃ ‖ 8 ‖
ಸುಹೃನ್ಮಿತ್ರಾರ್ಯುದಾಸೀನಮಧ್ಯಸ್ಥದ್ವೇಷ್ಯಬಂಧುಷು ❘
ಸಾಧುಷ್ವಪಿ ಚ ಪಾಪೇಷು ಸಮಬುದ್ಧಿರ್ವಿಶಿಷ್ಯತೇ ‖ 9 ‖
ಯೋಗೀ ಯುಂಜೀತ ಸತತಮಾತ್ಮಾನಂ ರಹಸಿ ಸ್ಥಿತಃ ❘
ಏಕಾಕೀ ಯತಚಿತ್ತಾತ್ಮಾ ನಿರಾಶೀರಪರಿಗ್ರಹಃ ‖ 10 ‖
ಶುಚೌ ದೇಶೇ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪ್ಯ ಸ್ಥಿರಮಾಸನಮಾತ್ಮನಃ ❘
ನಾತ್ಯುಚ್ಛ್ರಿತಂ ನಾತಿನೀಚಂ ಚೈಲಾಜಿನಕುಶೋತ್ತರಮ್ ‖ 11 ‖
ತತ್ರೈಕಾಗ್ರಂ ಮನಃ ಕೃತ್ವಾ ಯತಚಿತ್ತೇಂದ್ರಿಯಕ್ರಿಯಾಃ ❘
ಉಪವಿಶ್ಯಾಸನೇ ಯುಂಜ್ಯಾದ್ಯೋಗಮಾತ್ಮವಿಶುದ್ಧಯೇ ‖ 12 ‖
ಸಮಂ ಕಾಯಶಿರೋಗ್ರೀವಂ ಧಾರಯನ್ನಚಲಂ ಸ್ಥಿರಃ ❘
ಸಂಪ್ರೇಕ್ಷ್ಯ ನಾಸಿಕಾಗ್ರಂ ಸ್ವಂ ದಿಶಶ್ಚಾನವಲೋಕಯನ್ ‖ 13 ‖
ಪ್ರಶಾಂತಾತ್ಮಾ ವಿಗತಭೀರ್ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿವ್ರತೇ ಸ್ಥಿತಃ ❘
ಮನಃ ಸಂಯಮ್ಯ ಮಚ್ಚಿತ್ತೋ ಯುಕ್ತ ಆಸೀತ ಮತ್ಪರಃ ‖ 14 ‖
ಯುಂಜನ್ನೇವಂ ಸದಾತ್ಮಾನಂ ಯೋಗೀ ನಿಯತಮಾನಸಃ ❘
ಶಾಂತಿಂ ನಿರ್ವಾಣಪರಮಾಂ ಮತ್ಸಂಸ್ಥಾಮಧಿಗಚ್ಛತಿ ‖ 15 ‖
ನಾತ್ಯಶ್ನತಸ್ತು ಯೋಗೋಽಸ್ತಿ ನ ಚೈಕಾಂತಮನಶ್ನತಃ ❘
ನ ಚಾತಿಸ್ವಪ್ನಶೀಲಸ್ಯ ಜಾಗ್ರತೋ ನೈವ ಚಾರ್ಜುನ ‖ 16 ‖
ಯುಕ್ತಾಹಾರವಿಹಾರಸ್ಯ ಯುಕ್ತಚೇಷ್ಟಸ್ಯ ಕರ್ಮಸು ❘
ಯುಕ್ತಸ್ವಪ್ನಾವಬೋಧಸ್ಯ ಯೋಗೋ ಭವತಿ ದುಃಖಹಾ ‖ 17 ‖
ಯದಾ ವಿನಿಯತಂ ಚಿತ್ತಮಾತ್ಮನ್ಯೇವಾವತಿಷ್ಠತೇ ❘
ನಿಃಸ್ಪೃಹಃ ಸರ್ವಕಾಮೇಭ್ಯೋ ಯುಕ್ತ ಇತ್ಯುಚ್ಯತೇ ತದಾ ‖ 18 ‖
ಯಥಾ ದೀಪೋ ನಿವಾತಸ್ಥೋ ನೇಂಗತೇ ಸೋಪಮಾ ಸ್ಮೃತಾ ❘
ಯೋಗಿನೋ ಯತಚಿತ್ತಸ್ಯ ಯುಂಜತೋ ಯೋಗಮಾತ್ಮನಃ ‖ 19 ‖
ಯತ್ರೋಪರಮತೇ ಚಿತ್ತಂ ನಿರುದ್ಧಂ ಯೋಗಸೇವಯಾ ❘
ಯತ್ರ ಚೈವಾತ್ಮನಾತ್ಮಾನಂ ಪಶ್ಯನ್ನಾತ್ಮನಿ ತುಷ್ಯತಿ ‖ 20 ‖
ಸುಖಮಾತ್ಯಂತಿಕಂ ಯತ್ತದ್ಬುದ್ಧಿಗ್ರಾಹ್ಯಮತೀಂದ್ರಿಯಮ್ ❘
ವೇತ್ತಿ ಯತ್ರ ನ ಚೈವಾಯಂ ಸ್ಥಿತಶ್ಚಲತಿ ತತ್ತ್ವತಃ ‖ 21 ‖
ಯಂ ಲಬ್ಧ್ವಾ ಚಾಪರಂ ಲಾಭಂ ಮನ್ಯತೇ ನಾಧಿಕಂ ತತಃ ❘
ಯಸ್ಮಿನ್ಸ್ಥಿತೋ ನ ದುಃಖೇನ ಗುರುಣಾಪಿ ವಿಚಾಲ್ಯತೇ ‖ 22 ‖
ತಂ ವಿದ್ಯಾದ್ದುಃಖಸಂಯೋಗವಿಯೋಗಂ ಯೋಗಸಂಜ್ಞಿತಮ್ ❘
ಸ ನಿಶ್ಚಯೇನ ಯೋಕ್ತವ್ಯೋ ಯೋಗೋಽನಿರ್ವಿಣ್ಣಚೇತಸಾ ‖ 23 ‖
ಸಂಕಲ್ಪಪ್ರಭವಾನ್ಕಾಮಾಂಸ್ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಸರ್ವಾನಶೇಷತಃ ❘
ಮನಸೈವೇಂದ್ರಿಯಗ್ರಾಮಂ ವಿನಿಯಮ್ಯ ಸಮಂತತಃ ‖ 24 ‖
ಶನೈಃ ಶನೈರುಪರಮೇದ್ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಧೃತಿಗೃಹೀತಯಾ ❘
ಆತ್ಮಸಂಸ್ಥಂ ಮನಃ ಕೃತ್ವಾ ನ ಕಿಂಚಿದಪಿ ಚಿಂತಯೇತ್ ‖ 25 ‖
ಯತೋ ಯತೋ ನಿಶ್ಚರತಿ ಮನಶ್ಚಂಚಲಮಸ್ಥಿರಮ್ ❘
ತತಸ್ತತೋ ನಿಯಮ್ಯೈತದಾತ್ಮನ್ಯೇವ ವಶಂ ನಯೇತ್ ‖ 26 ‖
ಪ್ರಶಾಂತಮನಸಂ ಹ್ಯೇನಂ ಯೋಗಿನಂ ಸುಖಮುತ್ತಮಮ್ ❘
ಉಪೈತಿ ಶಾಂತರಜಸಂ ಬ್ರಹ್ಮಭೂತಮಕಲ್ಮಷಮ್ ‖ 27 ‖
ಯುಂಜನ್ನೇವಂ ಸದಾತ್ಮಾನಂ ಯೋಗೀ ವಿಗತಕಲ್ಮಷಃ ❘
ಸುಖೇನ ಬ್ರಹ್ಮಸಂಸ್ಪರ್ಶಮತ್ಯಂತಂ ಸುಖಮಶ್ನುತೇ ‖ 28 ‖
ಸರ್ವಭೂತಸ್ಥಮಾತ್ಮಾನಂ ಸರ್ವಭೂತಾನಿ ಚಾತ್ಮನಿ ❘
ಈಕ್ಷತೇ ಯೋಗಯುಕ್ತಾತ್ಮಾ ಸರ್ವತ್ರ ಸಮದರ್ಶನಃ ‖ 29 ‖
ಯೋ ಮಾಂ ಪಶ್ಯತಿ ಸರ್ವತ್ರ ಸರ್ವಂ ಚ ಮಯಿ ಪಶ್ಯತಿ ❘
ತಸ್ಯಾಹಂ ನ ಪ್ರಣಶ್ಯಾಮಿ ಸ ಚ ಮೇ ನ ಪ್ರಣಶ್ಯತಿ ‖ 30 ‖
ಸರ್ವಭೂತಸ್ಥಿತಂ ಯೋ ಮಾಂ ಭಜತ್ಯೇಕತ್ವಮಾಸ್ಥಿತಃ ❘
ಸರ್ವಥಾ ವರ್ತಮಾನೋಽಪಿ ಸ ಯೋಗೀ ಮಯಿ ವರ್ತತೇ ‖ 31 ‖
ಆತ್ಮೌಪಮ್ಯೇನ ಸರ್ವತ್ರ ಸಮಂ ಪಶ್ಯತಿ ಯೋಽರ್ಜುನ ❘
ಸುಖಂ ವಾ ಯದಿ ವಾ ದುಃಖಂ ಸ ಯೋಗೀ ಪರಮೋ ಮತಃ ‖ 32 ‖
ಅರ್ಜುನ ಉವಾಚ ❘
ಯೋಽಯಂ ಯೋಗಸ್ತ್ವಯಾ ಪ್ರೋಕ್ತಃ ಸಾಮ್ಯೇನ ಮಧುಸೂದನ ❘
ಏತಸ್ಯಾಹಂ ನ ಪಶ್ಯಾಮಿ ಚಂಚಲತ್ವಾತ್ಸ್ಥಿತಿಂ ಸ್ಥಿರಾಮ್ ‖ 33 ‖
ಚಂಚಲಂ ಹಿ ಮನಃ ಕೃಷ್ಣ ಪ್ರಮಾಥಿ ಬಲವದ್ದೃಢಮ್ ❘
ತಸ್ಯಾಹಂ ನಿಗ್ರಹಂ ಮನ್ಯೇ ವಾಯೋರಿವ ಸುದುಷ್ಕರಮ್ ‖ 34 ‖
ಶ್ರೀಭಗವಾನುವಾಚ ❘
ಅಸಂಶಯಂ ಮಹಾಬಾಹೋ ಮನೋ ದುರ್ನಿಗ್ರಹಂ ಚಲಮ್ ❘
ಅಭ್ಯಾಸೇನ ತು ಕೌಂತೇಯ ವೈರಾಗ್ಯೇಣ ಚ ಗೃಹ್ಯತೇ ‖ 35 ‖
ಅಸಂಯತಾತ್ಮನಾ ಯೋಗೋ ದುಷ್ಪ್ರಾಪ ಇತಿ ಮೇ ಮತಿಃ ❘
ವಶ್ಯಾತ್ಮನಾ ತು ಯತತಾ ಶಕ್ಯೋಽವಾಪ್ತುಮುಪಾಯತಃ ‖ 36 ‖
ಅರ್ಜುನ ಉವಾಚ ❘
ಅಯತಿಃ ಶ್ರದ್ಧಯೋಪೇತೋ ಯೋಗಾಚ್ಚಲಿತಮಾನಸಃ ❘
ಅಪ್ರಾಪ್ಯ ಯೋಗಸಂಸಿದ್ಧಿಂ ಕಾಂ ಗತಿಂ ಕೃಷ್ಣ ಗಚ್ಛತಿ ‖ 37 ‖
ಕಚ್ಚಿನ್ನೋಭಯವಿಭ್ರಷ್ಟಶ್ಛಿನ್ನಾಭ್ರಮಿವ ನಶ್ಯತಿ ❘
ಅಪ್ರತಿಷ್ಠೋ ಮಹಾಬಾಹೋ ವಿಮೂಢೋ ಬ್ರಹ್ಮಣಃ ಪಥಿ ‖ 38 ‖
ಏತನ್ಮೇ ಸಂಶಯಂ ಕೃಷ್ಣ ಛೇತ್ತುಮರ್ಹಸ್ಯಶೇಷತಃ ❘
ತ್ವದನ್ಯಃ ಸಂಶಯಸ್ಯಾಸ್ಯ ಛೇತ್ತಾ ನ ಹ್ಯುಪಪದ್ಯತೇ ‖ 39 ‖
ಶ್ರೀಭಗವಾನುವಾಚ ❘
ಪಾರ್ಥ ನೈವೇಹ ನಾಮುತ್ರ ವಿನಾಶಸ್ತಸ್ಯ ವಿದ್ಯತೇ ❘
ನ ಹಿ ಕಲ್ಯಾಣಕೃತ್ಕಶ್ಚಿದ್ದುರ್ಗತಿಂ ತಾತ ಗಚ್ಛತಿ ‖ 40 ‖
ಪ್ರಾಪ್ಯ ಪುಣ್ಯಕೃತಾಂ ಲೋಕಾನುಷಿತ್ವಾ ಶಾಶ್ವತೀಃ ಸಮಾಃ ❘
ಶುಚೀನಾಂ ಶ್ರೀಮತಾಂ ಗೇಹೇ ಯೋಗಭ್ರಷ್ಟೋಽಭಿಜಾಯತೇ ‖ 41 ‖
ಅಥವಾ ಯೋಗಿನಾಮೇವ ಕುಲೇ ಭವತಿ ಧೀಮತಾಮ್ ❘
ಏತದ್ಧಿ ದುರ್ಲಭತರಂ ಲೋಕೇ ಜನ್ಮ ಯದೀದೃಶಮ್ ‖ 42 ‖
ತತ್ರ ತಂ ಬುದ್ಧಿಸಂಯೋಗಂ ಲಭತೇ ಪೌರ್ವದೇಹಿಕಮ್ ❘
ಯತತೇ ಚ ತತೋ ಭೂಯಃ ಸಂಸಿದ್ಧೌ ಕುರುನಂದನ ‖ 43 ‖
ಪೂರ್ವಾಭ್ಯಾಸೇನ ತೇನೈವ ಹ್ರಿಯತೇ ಹ್ಯವಶೋಽಪಿ ಸಃ ❘
ಜಿಜ್ಞಾಸುರಪಿ ಯೋಗಸ್ಯ ಶಬ್ದಬ್ರಹ್ಮಾತಿವರ್ತತೇ ‖ 44 ‖
ಪ್ರಯತ್ನಾದ್ಯತಮಾನಸ್ತು ಯೋಗೀ ಸಂಶುದ್ಧಕಿಲ್ಬಿಷಃ ❘
ಅನೇಕಜನ್ಮಸಂಸಿದ್ಧಸ್ತತೋ ಯಾತಿ ಪರಾಂ ಗತಿಮ್ ‖ 45 ‖
ತಪಸ್ವಿಭ್ಯೋಽಧಿಕೋ ಯೋಗೀ ಜ್ಞಾನಿಭ್ಯೋಽಪಿ ಮತೋಽಧಿಕಃ ❘
ಕರ್ಮಿಭ್ಯಶ್ಚಾಧಿಕೋ ಯೋಗೀ ತಸ್ಮಾದ್ಯೋಗೀ ಭವಾರ್ಜುನ ‖ 46 ‖
ಯೋಗಿನಾಮಪಿ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಮದ್ಗತೇನಾಂತರಾತ್ಮನಾ ❘
ಶ್ರದ್ಧಾವಾನ್ಭಜತೇ ಯೋ ಮಾಂ ಸ ಮೇ ಯುಕ್ತತಮೋ ಮತಃ ‖ 47 ‖
ಓಂ ತತ್ಸದಿತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಸೂಪನಿಷತ್ಸು ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಯಾಂ ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರೇ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣಾರ್ಜುನಸಂವಾದೇ
ಆತ್ಮಸಂಯಮಯೋಗೋ ನಾಮ ಷಷ್ಠೋಽಧ್ಯಾಯಃ ‖6 ‖
ശ്രീമദ് ഭഗവദ് ഗീത ഷഷ്ഠോഽധ്യായഃ
അഥ ഷഷ്ഠോഽധ്യായഃ ❘
ശ്രീഭഗവാനുവാച ❘
അനാശ്രിതഃ കര്മഫലം കാര്യം കര്മ കരോതി യഃ ❘
സ സംന്യാസീ ച യോഗീ ച ന നിരഗ്നിര്ന ചാക്രിയഃ ‖ 1 ‖
യം സംന്യാസമിതി പ്രാഹുര്യോഗം തം വിദ്ധി പാംഡവ ❘
ന ഹ്യസംന്യസ്തസംകല്പോ യോഗീ ഭവതി കശ്ചന ‖ 2 ‖
ആരുരുക്ഷോര്മുനേര്യോഗം കര്മ കാരണമുച്യതേ ❘
യോഗാരൂഢസ്യ തസ്യൈവ ശമഃ കാരണമുച്യതേ ‖ 3 ‖
യദാ ഹി നേംദ്രിയാര്ഥേഷു ന കര്മസ്വനുഷജ്ജതേ ❘
സര്വസംകല്പസംന്യാസീ യോഗാരൂഢസ്തദോച്യതേ ‖ 4 ‖
ഉദ്ധരേദാത്മനാത്മാനം നാത്മാനമവസാദയേത് ❘
ആത്മൈവ ഹ്യാത്മനോ ബംധുരാത്മൈവ രിപുരാത്മനഃ ‖ 5 ‖
ബംധുരാത്മാത്മനസ്തസ്യ യേനാത്മൈവാത്മനാ ജിതഃ ❘
അനാത്മനസ്തു ശത്രുത്വേ വര്തേതാത്മൈവ ശത്രുവത് ‖ 6 ‖
ജിതാത്മനഃ പ്രശാംതസ്യ പരമാത്മാ സമാഹിതഃ ❘
ശീതോഷ്ണസുഖദുഃഖേഷു തഥാ മാനാപമാനയോഃ ‖ 7 ‖
ജ്ഞാനവിജ്ഞാനതൃപ്താത്മാ കൂടസ്ഥോ വിജിതേംദ്രിയഃ ❘
യുക്ത ഇത്യുച്യതേ യോഗീ സമലോഷ്ടാശ്മകാംചനഃ ‖ 8 ‖
സുഹൃന്മിത്രാര്യുദാസീനമധ്യസ്ഥദ്വേഷ്യബംധുഷു ❘
സാധുഷ്വപി ച പാപേഷു സമബുദ്ധിര്വിശിഷ്യതേ ‖ 9 ‖
യോഗീ യുംജീത സതതമാത്മാനം രഹസി സ്ഥിതഃ ❘
ഏകാകീ യതചിത്താത്മാ നിരാശീരപരിഗ്രഹഃ ‖ 10 ‖
ശുചൌ ദേശേ പ്രതിഷ്ഠാപ്യ സ്ഥിരമാസനമാത്മനഃ ❘
നാത്യുച്ഛ്രിതം നാതിനീചം ചൈലാജിനകുശോത്തരമ് ‖ 11 ‖
തത്രൈകാഗ്രം മനഃ കൃത്വാ യതചിത്തേംദ്രിയക്രിയാഃ ❘
ഉപവിശ്യാസനേ യുംജ്യാദ്യോഗമാത്മവിശുദ്ധയേ ‖ 12 ‖
സമം കായശിരോഗ്രീവം ധാരയന്നചലം സ്ഥിരഃ ❘
സംപ്രേക്ഷ്യ നാസികാഗ്രം സ്വം ദിശശ്ചാനവലോകയന് ‖ 13 ‖
പ്രശാംതാത്മാ വിഗതഭീര്ബ്രഹ്മചാരിവ്രതേ സ്ഥിതഃ ❘
മനഃ സംയമ്യ മച്ചിത്തോ യുക്ത ആസീത മത്പരഃ ‖ 14 ‖
യുംജന്നേവം സദാത്മാനം യോഗീ നിയതമാനസഃ ❘
ശാംതിം നിര്വാണപരമാം മത്സംസ്ഥാമധിഗച്ഛതി ‖ 15 ‖
നാത്യശ്നതസ്തു യോഗോഽസ്തി ന ചൈകാംതമനശ്നതഃ ❘
ന ചാതിസ്വപ്നശീലസ്യ ജാഗ്രതോ നൈവ ചാര്ജുന ‖ 16 ‖
യുക്താഹാരവിഹാരസ്യ യുക്തചേഷ്ടസ്യ കര്മസു ❘
യുക്തസ്വപ്നാവബോധസ്യ യോഗോ ഭവതി ദുഃഖഹാ ‖ 17 ‖
യദാ വിനിയതം ചിത്തമാത്മന്യേവാവതിഷ്ഠതേ ❘
നിഃസ്പൃഹഃ സര്വകാമേഭ്യോ യുക്ത ഇത്യുച്യതേ തദാ ‖ 18 ‖
യഥാ ദീപോ നിവാതസ്ഥോ നേംഗതേ സോപമാ സ്മൃതാ ❘
യോഗിനോ യതചിത്തസ്യ യുംജതോ യോഗമാത്മനഃ ‖ 19 ‖
യത്രോപരമതേ ചിത്തം നിരുദ്ധം യോഗസേവയാ ❘
യത്ര ചൈവാത്മനാത്മാനം പശ്യന്നാത്മനി തുഷ്യതി ‖ 20 ‖
സുഖമാത്യംതികം യത്തദ്ബുദ്ധിഗ്രാഹ്യമതീംദ്രിയമ് ❘
വേത്തി യത്ര ന ചൈവായം സ്ഥിതശ്ചലതി തത്ത്വതഃ ‖ 21 ‖
യം ലബ്ധ്വാ ചാപരം ലാഭം മന്യതേ നാധികം തതഃ ❘
യസ്മിന്സ്ഥിതോ ന ദുഃഖേന ഗുരുണാപി വിചാല്യതേ ‖ 22 ‖
തം വിദ്യാദ്ദുഃഖസംയോഗവിയോഗം യോഗസംജ്ഞിതമ് ❘
സ നിശ്ചയേന യോക്തവ്യോ യോഗോഽനിര്വിണ്ണചേതസാ ‖ 23 ‖
സംകല്പപ്രഭവാന്കാമാംസ്ത്യക്ത്വാ സര്വാനശേഷതഃ ❘
മനസൈവേംദ്രിയഗ്രാമം വിനിയമ്യ സമംതതഃ ‖ 24 ‖
ശനൈഃ ശനൈരുപരമേദ്ബുദ്ധ്യാ ധൃതിഗൃഹീതയാ ❘
ആത്മസംസ്ഥം മനഃ കൃത്വാ ന കിംചിദപി ചിംതയേത് ‖ 25 ‖
യതോ യതോ നിശ്ചരതി മനശ്ചംചലമസ്ഥിരമ് ❘
തതസ്തതോ നിയമ്യൈതദാത്മന്യേവ വശം നയേത് ‖ 26 ‖
പ്രശാംതമനസം ഹ്യേനം യോഗിനം സുഖമുത്തമമ് ❘
ഉപൈതി ശാംതരജസം ബ്രഹ്മഭൂതമകല്മഷമ് ‖ 27 ‖
യുംജന്നേവം സദാത്മാനം യോഗീ വിഗതകല്മഷഃ ❘
സുഖേന ബ്രഹ്മസംസ്പര്ശമത്യംതം സുഖമശ്നുതേ ‖ 28 ‖
സര്വഭൂതസ്ഥമാത്മാനം സര്വഭൂതാനി ചാത്മനി ❘
ഈക്ഷതേ യോഗയുക്താത്മാ സര്വത്ര സമദര്ശനഃ ‖ 29 ‖
യോ മാം പശ്യതി സര്വത്ര സര്വം ച മയി പശ്യതി ❘
തസ്യാഹം ന പ്രണശ്യാമി സ ച മേ ന പ്രണശ്യതി ‖ 30 ‖
സര്വഭൂതസ്ഥിതം യോ മാം ഭജത്യേകത്വമാസ്ഥിതഃ ❘
സര്വഥാ വര്തമാനോഽപി സ യോഗീ മയി വര്തതേ ‖ 31 ‖
ആത്മൌപമ്യേന സര്വത്ര സമം പശ്യതി യോഽര്ജുന ❘
സുഖം വാ യദി വാ ദുഃഖം സ യോഗീ പരമോ മതഃ ‖ 32 ‖
അര്ജുന ഉവാച ❘
യോഽയം യോഗസ്ത്വയാ പ്രോക്തഃ സാമ്യേന മധുസൂദന ❘
ഏതസ്യാഹം ന പശ്യാമി ചംചലത്വാത്സ്ഥിതിം സ്ഥിരാമ് ‖ 33 ‖
ചംചലം ഹി മനഃ കൃഷ്ണ പ്രമാഥി ബലവദ്ദൃഢമ് ❘
തസ്യാഹം നിഗ്രഹം മന്യേ വായോരിവ സുദുഷ്കരമ് ‖ 34 ‖
ശ്രീഭഗവാനുവാച ❘
അസംശയം മഹാബാഹോ മനോ ദുര്നിഗ്രഹം ചലമ് ❘
അഭ്യാസേന തു കൌംതേയ വൈരാഗ്യേണ ച ഗൃഹ്യതേ ‖ 35 ‖
അസംയതാത്മനാ യോഗോ ദുഷ്പ്രാപ ഇതി മേ മതിഃ ❘
വശ്യാത്മനാ തു യതതാ ശക്യോഽവാപ്തുമുപായതഃ ‖ 36 ‖
അര്ജുന ഉവാച ❘
അയതിഃ ശ്രദ്ധയോപേതോ യോഗാച്ചലിതമാനസഃ ❘
അപ്രാപ്യ യോഗസംസിദ്ധിം കാം ഗതിം കൃഷ്ണ ഗച്ഛതി ‖ 37 ‖
കച്ചിന്നോഭയവിഭ്രഷ്ടശ്ഛിന്നാഭ്രമിവ നശ്യതി ❘
അപ്രതിഷ്ഠോ മഹാബാഹോ വിമൂഢോ ബ്രഹ്മണഃ പഥി ‖ 38 ‖
ഏതന്മേ സംശയം കൃഷ്ണ ഛേത്തുമര്ഹസ്യശേഷതഃ ❘
ത്വദന്യഃ സംശയസ്യാസ്യ ഛേത്താ ന ഹ്യുപപദ്യതേ ‖ 39 ‖
ശ്രീഭഗവാനുവാച ❘
പാര്ഥ നൈവേഹ നാമുത്ര വിനാശസ്തസ്യ വിദ്യതേ ❘
ന ഹി കല്യാണകൃത്കശ്ചിദ്ദുര്ഗതിം താത ഗച്ഛതി ‖ 40 ‖
പ്രാപ്യ പുണ്യകൃതാം ലോകാനുഷിത്വാ ശാശ്വതീഃ സമാഃ ❘
ശുചീനാം ശ്രീമതാം ഗേഹേ യോഗഭ്രഷ്ടോഽഭിജായതേ ‖ 41 ‖
അഥവാ യോഗിനാമേവ കുലേ ഭവതി ധീമതാമ് ❘
ഏതദ്ധി ദുര്ലഭതരം ലോകേ ജന്മ യദീദൃശമ് ‖ 42 ‖
തത്ര തം ബുദ്ധിസംയോഗം ലഭതേ പൌര്വദേഹികമ് ❘
യതതേ ച തതോ ഭൂയഃ സംസിദ്ധൌ കുരുനംദന ‖ 43 ‖
പൂര്വാഭ്യാസേന തേനൈവ ഹ്രിയതേ ഹ്യവശോഽപി സഃ ❘
ജിജ്ഞാസുരപി യോഗസ്യ ശബ്ദബ്രഹ്മാതിവര്തതേ ‖ 44 ‖
പ്രയത്നാദ്യതമാനസ്തു യോഗീ സംശുദ്ധകില്ബിഷഃ ❘
അനേകജന്മസംസിദ്ധസ്തതോ യാതി പരാം ഗതിമ് ‖ 45 ‖
തപസ്വിഭ്യോഽധികോ യോഗീ ജ്ഞാനിഭ്യോഽപി മതോഽധികഃ ❘
കര്മിഭ്യശ്ചാധികോ യോഗീ തസ്മാദ്യോഗീ ഭവാര്ജുന ‖ 46 ‖
യോഗിനാമപി സര്വേഷാം മദ്ഗതേനാംതരാത്മനാ ❘
ശ്രദ്ധാവാന്ഭജതേ യോ മാം സ മേ യുക്തതമോ മതഃ ‖ 47 ‖
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാര്ജുനസംവാദേ
ആത്മസംയമയോഗോ നാമ ഷഷ്ഠോഽധ്യായഃ ‖6 ‖
ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭଗଵଦ୍ ଗୀତ ଷଷ୍ଠୋଽଧ୍ଯାଯଃ
ଅଥ ଷଷ୍ଠୋଽଧ୍ଯାଯଃ ❘
ଶ୍ରୀଭଗଵାନୁଵାଚ ❘
ଅନାଶ୍ରିତଃ କର୍ମଫଲଂ କାର୍ଯଂ କର୍ମ କରୋତି ଯଃ ❘
ସ ସଂନ୍ଯାସୀ ଚ ଯୋଗୀ ଚ ନ ନିରଗ୍ନିର୍ନ ଚାକ୍ରିଯଃ ‖ 1 ‖
ଯଂ ସଂନ୍ଯାସମିତି ପ୍ରାହୁର୍ଯୋଗଂ ତଂ ଵିଦ୍ଧି ପାଂଡଵ ❘
ନ ହ୍ଯସଂନ୍ଯସ୍ତସଂକଲ୍ପୋ ଯୋଗୀ ଭଵତି କଶ୍ଚନ ‖ 2 ‖
ଆରୁରୁକ୍ଷୋର୍ମୁନେର୍ଯୋଗଂ କର୍ମ କାରଣମୁଚ୍ଯତେ ❘
ଯୋଗାରୂଢସ୍ଯ ତସ୍ଯୈଵ ଶମଃ କାରଣମୁଚ୍ଯତେ ‖ 3 ‖
ଯଦା ହି ନେଂଦ୍ରିଯାର୍ଥେଷୁ ନ କର୍ମସ୍ଵନୁଷଜ୍ଜତେ ❘
ସର୍ଵସଂକଲ୍ପସଂନ୍ଯାସୀ ଯୋଗାରୂଢସ୍ତଦୋଚ୍ଯତେ ‖ 4 ‖
ଉଦ୍ଧରେଦାତ୍ମନାତ୍ମାନଂ ନାତ୍ମାନମଵସାଦଯେତ୍ ❘
ଆତ୍ମୈଵ ହ୍ଯାତ୍ମନୋ ବଂଧୁରାତ୍ମୈଵ ରିପୁରାତ୍ମନଃ ‖ 5 ‖
ବଂଧୁରାତ୍ମାତ୍ମନସ୍ତସ୍ଯ ଯେନାତ୍ମୈଵାତ୍ମନା ଜିତଃ ❘
ଅନାତ୍ମନସ୍ତୁ ଶତ୍ରୁତ୍ଵେ ଵର୍ତେତାତ୍ମୈଵ ଶତ୍ରୁଵତ୍ ‖ 6 ‖
ଜିତାତ୍ମନଃ ପ୍ରଶାଂତସ୍ଯ ପରମାତ୍ମା ସମାହିତଃ ❘
ଶୀତୋଷ୍ଣସୁଖଦୁଃଖେଷୁ ତଥା ମାନାପମାନଯୋଃ ‖ 7 ‖
ଜ୍ଞାନଵିଜ୍ଞାନତୃପ୍ତାତ୍ମା କୂଟସ୍ଥୋ ଵିଜିତେଂଦ୍ରିଯଃ ❘
ଯୁକ୍ତ ଇତ୍ଯୁଚ୍ଯତେ ଯୋଗୀ ସମଲୋଷ୍ଟାଶ୍ମକାଂଚନଃ ‖ 8 ‖
ସୁହୃନ୍ମିତ୍ରାର୍ଯୁଦାସୀନମଧ୍ଯସ୍ଥଦ୍ଵେଷ୍ଯବଂଧୁଷୁ ❘
ସାଧୁଷ୍ଵପି ଚ ପାପେଷୁ ସମବୁଦ୍ଧିର୍ଵିଶିଷ୍ଯତେ ‖ 9 ‖
ଯୋଗୀ ଯୁଂଜୀତ ସତତମାତ୍ମାନଂ ରହସି ସ୍ଥିତଃ ❘
ଏକାକୀ ଯତଚିତ୍ତାତ୍ମା ନିରାଶୀରପରିଗ୍ରହଃ ‖ 10 ‖
ଶୁଚୌ ଦେଶେ ପ୍ରତିଷ୍ଠାପ୍ଯ ସ୍ଥିରମାସନମାତ୍ମନଃ ❘
ନାତ୍ଯୁଚ୍ଛ୍ରିତଂ ନାତିନୀଚଂ ଚୈଲାଜିନକୁଶୋତ୍ତରମ୍ ‖ 11 ‖
ତତ୍ରୈକାଗ୍ରଂ ମନଃ କୃତ୍ଵା ଯତଚିତ୍ତେଂଦ୍ରିଯକ୍ରିଯାଃ ❘
ଉପଵିଶ୍ଯାସନେ ଯୁଂଜ୍ଯାଦ୍ଯୋଗମାତ୍ମଵିଶୁଦ୍ଧଯେ ‖ 12 ‖
ସମଂ କାଯଶିରୋଗ୍ରୀଵଂ ଧାରଯନ୍ନଚଲଂ ସ୍ଥିରଃ ❘
ସଂପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ନାସିକାଗ୍ରଂ ସ୍ଵଂ ଦିଶଶ୍ଚାନଵଲୋକଯନ୍ ‖ 13 ‖
ପ୍ରଶାଂତାତ୍ମା ଵିଗତଭୀର୍ବ୍ରହ୍ମଚାରିଵ୍ରତେ ସ୍ଥିତଃ ❘
ମନଃ ସଂଯମ୍ଯ ମଚ୍ଚିତ୍ତୋ ଯୁକ୍ତ ଆସୀତ ମତ୍ପରଃ ‖ 14 ‖
ଯୁଂଜନ୍ନେଵଂ ସଦାତ୍ମାନଂ ଯୋଗୀ ନିଯତମାନସଃ ❘
ଶାଂତିଂ ନିର୍ଵାଣପରମାଂ ମତ୍ସଂସ୍ଥାମଧିଗଚ୍ଛତି ‖ 15 ‖
ନାତ୍ଯଶ୍ନତସ୍ତୁ ଯୋଗୋଽସ୍ତି ନ ଚୈକାଂତମନଶ୍ନତଃ ❘
ନ ଚାତିସ୍ଵପ୍ନଶୀଲସ୍ଯ ଜାଗ୍ରତୋ ନୈଵ ଚାର୍ଜୁନ ‖ 16 ‖
ଯୁକ୍ତାହାରଵିହାରସ୍ଯ ଯୁକ୍ତଚେଷ୍ଟସ୍ଯ କର୍ମସୁ ❘
ଯୁକ୍ତସ୍ଵପ୍ନାଵବୋଧସ୍ଯ ଯୋଗୋ ଭଵତି ଦୁଃଖହା ‖ 17 ‖
ଯଦା ଵିନିଯତଂ ଚିତ୍ତମାତ୍ମନ୍ଯେଵାଵତିଷ୍ଠତେ ❘
ନିଃସ୍ପୃହଃ ସର୍ଵକାମେଭ୍ଯୋ ଯୁକ୍ତ ଇତ୍ଯୁଚ୍ଯତେ ତଦା ‖ 18 ‖
ଯଥା ଦୀପୋ ନିଵାତସ୍ଥୋ ନେଂଗତେ ସୋପମା ସ୍ମୃତା ❘
ଯୋଗିନୋ ଯତଚିତ୍ତସ୍ଯ ଯୁଂଜତୋ ଯୋଗମାତ୍ମନଃ ‖ 19 ‖
ଯତ୍ରୋପରମତେ ଚିତ୍ତଂ ନିରୁଦ୍ଧଂ ଯୋଗସେଵଯା ❘
ଯତ୍ର ଚୈଵାତ୍ମନାତ୍ମାନଂ ପଶ୍ଯନ୍ନାତ୍ମନି ତୁଷ୍ଯତି ‖ 20 ‖
ସୁଖମାତ୍ଯଂତିକଂ ଯତ୍ତଦ୍ବୁଦ୍ଧିଗ୍ରାହ୍ଯମତୀଂଦ୍ରିଯମ୍ ❘
ଵେତ୍ତି ଯତ୍ର ନ ଚୈଵାଯଂ ସ୍ଥିତଶ୍ଚଲତି ତତ୍ତ୍ଵତଃ ‖ 21 ‖
ଯଂ ଲବ୍ଧ୍ଵା ଚାପରଂ ଲାଭଂ ମନ୍ଯତେ ନାଧିକଂ ତତଃ ❘
ଯସ୍ମିନ୍ସ୍ଥିତୋ ନ ଦୁଃଖେନ ଗୁରୁଣାପି ଵିଚାଲ୍ଯତେ ‖ 22 ‖
ତଂ ଵିଦ୍ଯାଦ୍ଦୁଃଖସଂଯୋଗଵିଯୋଗଂ ଯୋଗସଂଜ୍ଞିତମ୍ ❘
ସ ନିଶ୍ଚଯେନ ଯୋକ୍ତଵ୍ଯୋ ଯୋଗୋଽନିର୍ଵିଣ୍ଣଚେତସା ‖ 23 ‖
ସଂକଲ୍ପପ୍ରଭଵାନ୍କାମାଂସ୍ତ୍ଯକ୍ତ୍ଵା ସର୍ଵାନଶେଷତଃ ❘
ମନସୈଵେଂଦ୍ରିଯଗ୍ରାମଂ ଵିନିଯମ୍ଯ ସମଂତତଃ ‖ 24 ‖
ଶନୈଃ ଶନୈରୁପରମେଦ୍ବୁଦ୍ଧ୍ଯା ଧୃତିଗୃହୀତଯା ❘
ଆତ୍ମସଂସ୍ଥଂ ମନଃ କୃତ୍ଵା ନ କିଂଚିଦପି ଚିଂତଯେତ୍ ‖ 25 ‖
ଯତୋ ଯତୋ ନିଶ୍ଚରତି ମନଶ୍ଚଂଚଲମସ୍ଥିରମ୍ ❘
ତତସ୍ତତୋ ନିଯମ୍ଯୈତଦାତ୍ମନ୍ଯେଵ ଵଶଂ ନଯେତ୍ ‖ 26 ‖
ପ୍ରଶାଂତମନସଂ ହ୍ଯେନଂ ଯୋଗିନଂ ସୁଖମୁତ୍ତମମ୍ ❘
ଉପୈତି ଶାଂତରଜସଂ ବ୍ରହ୍ମଭୂତମକଲ୍ମଷମ୍ ‖ 27 ‖
ଯୁଂଜନ୍ନେଵଂ ସଦାତ୍ମାନଂ ଯୋଗୀ ଵିଗତକଲ୍ମଷଃ ❘
ସୁଖେନ ବ୍ରହ୍ମସଂସ୍ପର୍ଶମତ୍ଯଂତଂ ସୁଖମଶ୍ନୁତେ ‖ 28 ‖
ସର୍ଵଭୂତସ୍ଥମାତ୍ମାନଂ ସର୍ଵଭୂତାନି ଚାତ୍ମନି ❘
ଈକ୍ଷତେ ଯୋଗଯୁକ୍ତାତ୍ମା ସର୍ଵତ୍ର ସମଦର୍ଶନଃ ‖ 29 ‖
ଯୋ ମାଂ ପଶ୍ଯତି ସର୍ଵତ୍ର ସର୍ଵଂ ଚ ମଯି ପଶ୍ଯତି ❘
ତସ୍ଯାହଂ ନ ପ୍ରଣଶ୍ଯାମି ସ ଚ ମେ ନ ପ୍ରଣଶ୍ଯତି ‖ 30 ‖
ସର୍ଵଭୂତସ୍ଥିତଂ ଯୋ ମାଂ ଭଜତ୍ଯେକତ୍ଵମାସ୍ଥିତଃ ❘
ସର୍ଵଥା ଵର୍ତମାନୋଽପି ସ ଯୋଗୀ ମଯି ଵର୍ତତେ ‖ 31 ‖
ଆତ୍ମୌପମ୍ଯେନ ସର୍ଵତ୍ର ସମଂ ପଶ୍ଯତି ଯୋଽର୍ଜୁନ ❘
ସୁଖଂ ଵା ଯଦି ଵା ଦୁଃଖଂ ସ ଯୋଗୀ ପରମୋ ମତଃ ‖ 32 ‖
ଅର୍ଜୁନ ଉଵାଚ ❘
ଯୋଽଯଂ ଯୋଗସ୍ତ୍ଵଯା ପ୍ରୋକ୍ତଃ ସାମ୍ଯେନ ମଧୁସୂଦନ ❘
ଏତସ୍ଯାହଂ ନ ପଶ୍ଯାମି ଚଂଚଲତ୍ଵାତ୍ସ୍ଥିତିଂ ସ୍ଥିରାମ୍ ‖ 33 ‖
ଚଂଚଲଂ ହି ମନଃ କୃଷ୍ଣ ପ୍ରମାଥି ବଲଵଦ୍ଦୃଢମ୍ ❘
ତସ୍ଯାହଂ ନିଗ୍ରହଂ ମନ୍ଯେ ଵାଯୋରିଵ ସୁଦୁଷ୍କରମ୍ ‖ 34 ‖
ଶ୍ରୀଭଗଵାନୁଵାଚ ❘
ଅସଂଶଯଂ ମହାବାହୋ ମନୋ ଦୁର୍ନିଗ୍ରହଂ ଚଲମ୍ ❘
ଅଭ୍ଯାସେନ ତୁ କୌଂତେଯ ଵୈରାଗ୍ଯେଣ ଚ ଗୃହ୍ଯତେ ‖ 35 ‖
ଅସଂଯତାତ୍ମନା ଯୋଗୋ ଦୁଷ୍ପ୍ରାପ ଇତି ମେ ମତିଃ ❘
ଵଶ୍ଯାତ୍ମନା ତୁ ଯତତା ଶକ୍ଯୋଽଵାପ୍ତୁମୁପାଯତଃ ‖ 36 ‖
ଅର୍ଜୁନ ଉଵାଚ ❘
ଅଯତିଃ ଶ୍ରଦ୍ଧଯୋପେତୋ ଯୋଗାଚ୍ଚଲିତମାନସଃ ❘
ଅପ୍ରାପ୍ଯ ଯୋଗସଂସିଦ୍ଧିଂ କାଂ ଗତିଂ କୃଷ୍ଣ ଗଚ୍ଛତି ‖ 37 ‖
କଚ୍ଚିନ୍ନୋଭଯଵିଭ୍ରଷ୍ଟଶ୍ଛିନ୍ନାଭ୍ରମିଵ ନଶ୍ଯତି ❘
ଅପ୍ରତିଷ୍ଠୋ ମହାବାହୋ ଵିମୂଢୋ ବ୍ରହ୍ମଣଃ ପଥି ‖ 38 ‖
ଏତନ୍ମେ ସଂଶଯଂ କୃଷ୍ଣ ଛେତ୍ତୁମର୍ହସ୍ଯଶେଷତଃ ❘
ତ୍ଵଦନ୍ଯଃ ସଂଶଯସ୍ଯାସ୍ଯ ଛେତ୍ତା ନ ହ୍ଯୁପପଦ୍ଯତେ ‖ 39 ‖
ଶ୍ରୀଭଗଵାନୁଵାଚ ❘
ପାର୍ଥ ନୈଵେହ ନାମୁତ୍ର ଵିନାଶସ୍ତସ୍ଯ ଵିଦ୍ଯତେ ❘
ନ ହି କଲ୍ଯାଣକୃତ୍କଶ୍ଚିଦ୍ଦୁର୍ଗତିଂ ତାତ ଗଚ୍ଛତି ‖ 40 ‖
ପ୍ରାପ୍ଯ ପୁଣ୍ଯକୃତାଂ ଲୋକାନୁଷିତ୍ଵା ଶାଶ୍ଵତୀଃ ସମାଃ ❘
ଶୁଚୀନାଂ ଶ୍ରୀମତାଂ ଗେହେ ଯୋଗଭ୍ରଷ୍ଟୋଽଭିଜାଯତେ ‖ 41 ‖
ଅଥଵା ଯୋଗିନାମେଵ କୁଲେ ଭଵତି ଧୀମତାମ୍ ❘
ଏତଦ୍ଧି ଦୁର୍ଲଭତରଂ ଲୋକେ ଜନ୍ମ ଯଦୀଦୃଶମ୍ ‖ 42 ‖
ତତ୍ର ତଂ ବୁଦ୍ଧିସଂଯୋଗଂ ଲଭତେ ପୌର୍ଵଦେହିକମ୍ ❘
ଯତତେ ଚ ତତୋ ଭୂଯଃ ସଂସିଦ୍ଧୌ କୁରୁନଂଦନ ‖ 43 ‖
ପୂର୍ଵାଭ୍ଯାସେନ ତେନୈଵ ହ୍ରିଯତେ ହ୍ଯଵଶୋଽପି ସଃ ❘
ଜିଜ୍ଞାସୁରପି ଯୋଗସ୍ଯ ଶବ୍ଦବ୍ରହ୍ମାତିଵର୍ତତେ ‖ 44 ‖
ପ୍ରଯତ୍ନାଦ୍ଯତମାନସ୍ତୁ ଯୋଗୀ ସଂଶୁଦ୍ଧକିଲ୍ବିଷଃ ❘
ଅନେକଜନ୍ମସଂସିଦ୍ଧସ୍ତତୋ ଯାତି ପରାଂ ଗତିମ୍ ‖ 45 ‖
ତପସ୍ଵିଭ୍ଯୋଽଧିକୋ ଯୋଗୀ ଜ୍ଞାନିଭ୍ଯୋଽପି ମତୋଽଧିକଃ ❘
କର୍ମିଭ୍ଯଶ୍ଚାଧିକୋ ଯୋଗୀ ତସ୍ମାଦ୍ଯୋଗୀ ଭଵାର୍ଜୁନ ‖ 46 ‖
ଯୋଗିନାମପି ସର୍ଵେଷାଂ ମଦ୍ଗତେନାଂତରାତ୍ମନା ❘
ଶ୍ରଦ୍ଧାଵାନ୍ଭଜତେ ଯୋ ମାଂ ସ ମେ ଯୁକ୍ତତମୋ ମତଃ ‖ 47 ‖
ଓଂ ତତ୍ସଦିତି ଶ୍ରୀମଦ୍ଭଗଵଦ୍ଗୀତାସୂପନିଷତ୍ସୁ ବ୍ରହ୍ମଵିଦ୍ଯାଯାଂ ଯୋଗଶାସ୍ତ୍ରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣାର୍ଜୁନସଂଵାଦେ
ଆତ୍ମସଂଯମଯୋଗୋ ନାମ ଷଷ୍ଠୋଽଧ୍ଯାଯଃ ‖6 ‖
ಶ್ರೀಮದ್ ಭಗವದ್ ಗೀತ ಷಷ್ಠೋಽಧ್ಯಾಯಃ
ಅಥ ಷಷ್ಠೋಽಧ್ಯಾಯಃ ❘
ಶ್ರೀಭಗವಾನುವಾಚ ❘
ಅನಾಶ್ರಿತಃ ಕರ್ಮಫಲಂ ಕಾರ್ಯಂ ಕರ್ಮ ಕರೋತಿ ಯಃ ❘
ಸ ಸಂನ್ಯಾಸೀ ಚ ಯೋಗೀ ಚ ನ ನಿರಗ್ನಿರ್ನ ಚಾಕ್ರಿಯಃ ‖ 1 ‖
ಯಂ ಸಂನ್ಯಾಸಮಿತಿ ಪ್ರಾಹುರ್ಯೋಗಂ ತಂ ವಿದ್ಧಿ ಪಾಣ್ಡವ ❘
ನ ಹ್ಯಸಂನ್ಯಸ್ತಸಙ್ಕಲ್ಪೋ ಯೋಗೀ ಭವತಿ ಕಶ್ಚನ ‖ 2 ‖
ಆರುರುಕ್ಷೋರ್ಮುನೇರ್ಯೋಗಂ ಕರ್ಮ ಕಾರಣಮುಚ್ಯತೇ ❘
ಯೋಗಾರೂಢಸ್ಯ ತಸ್ಯೈವ ಶಮಃ ಕಾರಣಮುಚ್ಯತೇ ‖ 3 ‖
ಯದಾ ಹಿ ನೇನ್ದ್ರಿಯಾರ್ಥೇಷು ನ ಕರ್ಮಸ್ವನುಷಜ್ಜತೇ ❘
ಸರ್ವಸಙ್ಕಲ್ಪಸಂನ್ಯಾಸೀ ಯೋಗಾರೂಢಸ್ತದೋಚ್ಯತೇ ‖ 4 ‖
ಉದ್ಧರೇದಾತ್ಮನಾತ್ಮಾನಂ ನಾತ್ಮಾನಮವಸಾದಯೇತ್ ❘
ಆತ್ಮೈವ ಹ್ಯಾತ್ಮನೋ ಬನ್ಧುರಾತ್ಮೈವ ರಿಪುರಾತ್ಮನಃ ‖ 5 ‖
ಬನ್ಧುರಾತ್ಮಾತ್ಮನಸ್ತಸ್ಯ ಯೇನಾತ್ಮೈವಾತ್ಮನಾ ಜಿತಃ ❘
ಅನಾತ್ಮನಸ್ತು ಶತ್ರುತ್ವೇ ವರ್ತೇತಾತ್ಮೈವ ಶತ್ರುವತ್ ‖ 6 ‖
ಜಿತಾತ್ಮನಃ ಪ್ರಶಾನ್ತಸ್ಯ ಪರಮಾತ್ಮಾ ಸಮಾಹಿತಃ ❘
ಶೀತೋಷ್ಣಸುಖದುಃಖೇಷು ತಥಾ ಮಾನಾಪಮಾನಯೋಃ ‖ 7 ‖
ಜ್ಞಾನವಿಜ್ಞಾನತೃಪ್ತಾತ್ಮಾ ಕೂಟಸ್ಥೋ ವಿಜಿತೇನ್ದ್ರಿಯಃ ❘
ಯುಕ್ತ ಇತ್ಯುಚ್ಯತೇ ಯೋಗೀ ಸಮಲೋಷ್ಟಾಶ್ಮಕಾಞ್ಚನಃ ‖ 8 ‖
ಸುಹೃನ್ಮಿತ್ರಾರ್ಯುದಾಸೀನಮಧ್ಯಸ್ಥದ್ವೇಷ್ಯಬನ್ಧುಷು ❘
ಸಾಧುಷ್ವಪಿ ಚ ಪಾಪೇಷು ಸಮಬುದ್ಧಿರ್ವಿಶಿಷ್ಯತೇ ‖ 9 ‖
ಯೋಗೀ ಯುಞ್ಜೀತ ಸತತಮಾತ್ಮಾನಂ ರಹಸಿ ಸ್ಥಿತಃ ❘
ಏಕಾಕೀ ಯತಚಿತ್ತಾತ್ಮಾ ನಿರಾಶೀರಪರಿಗ್ರಹಃ ‖ 10 ‖
ಶುಚೌ ದೇಶೇ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪ್ಯ ಸ್ಥಿರಮಾಸನಮಾತ್ಮನಃ ❘
ನಾತ್ಯುಚ್ಛ್ರಿತಂ ನಾತಿನೀಚಂ ಚೈಲಾಜಿನಕುಶೋತ್ತರಮ್ ‖ 11 ‖
ತತ್ರೈಕಾಗ್ರಂ ಮನಃ ಕೃತ್ವಾ ಯತಚಿತ್ತೇನ್ದ್ರಿಯಕ್ರಿಯಾಃ ❘
ಉಪವಿಶ್ಯಾಸನೇ ಯುಞ್ಜ್ಯಾದ್ಯೋಗಮಾತ್ಮವಿಶುದ್ಧಯೇ ‖ 12 ‖
ಸಮಂ ಕಾಯಶಿರೋಗ್ರೀವಂ ಧಾರಯನ್ನಚಲಂ ಸ್ಥಿರಃ ❘
ಸಮ್ಪ್ರೇಕ್ಷ್ಯ ನಾಸಿಕಾಗ್ರಂ ಸ್ವಂ ದಿಶಶ್ಚಾನವಲೋಕಯನ್ ‖ 13 ‖
ಪ್ರಶಾನ್ತಾತ್ಮಾ ವಿಗತಭೀರ್ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿವ್ರತೇ ಸ್ಥಿತಃ ❘
ಮನಃ ಸಂಯಮ್ಯ ಮಚ್ಚಿತ್ತೋ ಯುಕ್ತ ಆಸೀತ ಮತ್ಪರಃ ‖ 14 ‖
ಯುಞ್ಜನ್ನೇವಂ ಸದಾತ್ಮಾನಂ ಯೋಗೀ ನಿಯತಮಾನಸಃ ❘
ಶಾನ್ತಿಂ ನಿರ್ವಾಣಪರಮಾಂ ಮತ್ಸಂಸ್ಥಾಮಧಿಗಚ್ಛತಿ ‖ 15 ‖
ನಾತ್ಯಶ್ನತಸ್ತು ಯೋಗೋಽಸ್ತಿ ನ ಚೈಕಾನ್ತಮನಶ್ನತಃ ❘
ನ ಚಾತಿಸ್ವಪ್ನಶೀಲಸ್ಯ ಜಾಗ್ರತೋ ನೈವ ಚಾರ್ಜುನ ‖ 16 ‖
ಯುಕ್ತಾಹಾರವಿಹಾರಸ್ಯ ಯುಕ್ತಚೇಷ್ಟಸ್ಯ ಕರ್ಮಸು ❘
ಯುಕ್ತಸ್ವಪ್ನಾವಬೋಧಸ್ಯ ಯೋಗೋ ಭವತಿ ದುಃಖಹಾ ‖ 17 ‖
ಯದಾ ವಿನಿಯತಂ ಚಿತ್ತಮಾತ್ಮನ್ಯೇವಾವತಿಷ್ಠತೇ ❘
ನಿಃಸ್ಪೃಹಃ ಸರ್ವಕಾಮೇಭ್ಯೋ ಯುಕ್ತ ಇತ್ಯುಚ್ಯತೇ ತದಾ ‖ 18 ‖
ಯಥಾ ದೀಪೋ ನಿವಾತಸ್ಥೋ ನೇಙ್ಗತೇ ಸೋಪಮಾ ಸ್ಮೃತಾ ❘
ಯೋಗಿನೋ ಯತಚಿತ್ತಸ್ಯ ಯುಞ್ಜತೋ ಯೋಗಮಾತ್ಮನಃ ‖ 19 ‖
ಯತ್ರೋಪರಮತೇ ಚಿತ್ತಂ ನಿರುದ್ಧಂ ಯೋಗಸೇವಯಾ ❘
ಯತ್ರ ಚೈವಾತ್ಮನಾತ್ಮಾನಂ ಪಶ್ಯನ್ನಾತ್ಮನಿ ತುಷ್ಯತಿ ‖ 20 ‖
ಸುಖಮಾತ್ಯನ್ತಿಕಂ ಯತ್ತದ್ಬುದ್ಧಿಗ್ರಾಹ್ಯಮತೀನ್ದ್ರಿಯಮ್ ❘
ವೇತ್ತಿ ಯತ್ರ ನ ಚೈವಾಯಂ ಸ್ಥಿತಶ್ಚಲತಿ ತತ್ತ್ವತಃ ‖ 21 ‖
ಯಂ ಲಬ್ಧ್ವಾ ಚಾಪರಂ ಲಾಭಂ ಮನ್ಯತೇ ನಾಧಿಕಂ ತತಃ ❘
ಯಸ್ಮಿನ್ಸ್ಥಿತೋ ನ ದುಃಖೇನ ಗುರುಣಾಪಿ ವಿಚಾಲ್ಯತೇ ‖ 22 ‖
ತಂ ವಿದ್ಯಾದ್ದುಃಖಸಂಯೋಗವಿಯೋಗಂ ಯೋಗಸಂಜ್ಞಿತಮ್ ❘
ಸ ನಿಶ್ಚಯೇನ ಯೋಕ್ತವ್ಯೋ ಯೋಗೋಽನಿರ್ವಿಣ್ಣಚೇತಸಾ ‖ 23 ‖
ಸಙ್ಕಲ್ಪಪ್ರಭವಾನ್ಕಾಮಾಂಸ್ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಸರ್ವಾನಶೇಷತಃ ❘
ಮನಸೈವೇನ್ದ್ರಿಯಗ್ರಾಮಂ ವಿನಿಯಮ್ಯ ಸಮನ್ತತಃ ‖ 24 ‖
ಶನೈಃ ಶನೈರುಪರಮೇದ್ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಧೃತಿಗೃಹೀತಯಾ ❘
ಆತ್ಮಸಂಸ್ಥಂ ಮನಃ ಕೃತ್ವಾ ನ ಕಿಞ್ಚಿದಪಿ ಚಿನ್ತಯೇತ್ ‖ 25 ‖
ಯತೋ ಯತೋ ನಿಶ್ಚರತಿ ಮನಶ್ಚಞ್ಚಲಮಸ್ಥಿರಮ್ ❘
ತತಸ್ತತೋ ನಿಯಮ್ಯೈತದಾತ್ಮನ್ಯೇವ ವಶಂ ನಯೇತ್ ‖ 26 ‖
ಪ್ರಶಾನ್ತಮನಸಂ ಹ್ಯೇನಂ ಯೋಗಿನಂ ಸುಖಮುತ್ತಮಮ್ ❘
ಉಪೈತಿ ಶಾನ್ತರಜಸಂ ಬ್ರಹ್ಮಭೂತಮಕಲ್ಮಷಮ್ ‖ 27 ‖
ಯುಞ್ಜನ್ನೇವಂ ಸದಾತ್ಮಾನಂ ಯೋಗೀ ವಿಗತಕಲ್ಮಷಃ ❘
ಸುಖೇನ ಬ್ರಹ್ಮಸಂಸ್ಪರ್ಶಮತ್ಯನ್ತಂ ಸುಖಮಶ್ನುತೇ ‖ 28 ‖
ಸರ್ವಭೂತಸ್ಥಮಾತ್ಮಾನಂ ಸರ್ವಭೂತಾನಿ ಚಾತ್ಮನಿ ❘
ಈಕ್ಷತೇ ಯೋಗಯುಕ್ತಾತ್ಮಾ ಸರ್ವತ್ರ ಸಮದರ್ಶನಃ ‖ 29 ‖
ಯೋ ಮಾಂ ಪಶ್ಯತಿ ಸರ್ವತ್ರ ಸರ್ವಂ ಚ ಮಯಿ ಪಶ್ಯತಿ ❘
ತಸ್ಯಾಹಂ ನ ಪ್ರಣಶ್ಯಾಮಿ ಸ ಚ ಮೇ ನ ಪ್ರಣಶ್ಯತಿ ‖ 30 ‖
ಸರ್ವಭೂತಸ್ಥಿತಂ ಯೋ ಮಾಂ ಭಜತ್ಯೇಕತ್ವಮಾಸ್ಥಿತಃ ❘
ಸರ್ವಥಾ ವರ್ತಮಾನೋಽಪಿ ಸ ಯೋಗೀ ಮಯಿ ವರ್ತತೇ ‖ 31 ‖
ಆತ್ಮೌಪಮ್ಯೇನ ಸರ್ವತ್ರ ಸಮಂ ಪಶ್ಯತಿ ಯೋಽರ್ಜುನ ❘
ಸುಖಂ ವಾ ಯದಿ ವಾ ದುಃಖಂ ಸ ಯೋಗೀ ಪರಮೋ ಮತಃ ‖ 32 ‖
ಅರ್ಜುನ ಉವಾಚ ❘
ಯೋಽಯಂ ಯೋಗಸ್ತ್ವಯಾ ಪ್ರೋಕ್ತಃ ಸಾಮ್ಯೇನ ಮಧುಸೂದನ ❘
ಏತಸ್ಯಾಹಂ ನ ಪಶ್ಯಾಮಿ ಚಞ್ಚಲತ್ವಾತ್ಸ್ಥಿತಿಂ ಸ್ಥಿರಾಮ್ ‖ 33 ‖
ಚಞ್ಚಲಂ ಹಿ ಮನಃ ಕೃಷ್ಣ ಪ್ರಮಾಥಿ ಬಲವದ್ದೃಢಮ್ ❘
ತಸ್ಯಾಹಂ ನಿಗ್ರಹಂ ಮನ್ಯೇ ವಾಯೋರಿವ ಸುದುಷ್ಕರಮ್ ‖ 34 ‖
ಶ್ರೀಭಗವಾನುವಾಚ ❘
ಅಸಂಶಯಂ ಮಹಾಬಾಹೋ ಮನೋ ದುರ್ನಿಗ್ರಹಂ ಚಲಮ್ ❘
ಅಭ್ಯಾಸೇನ ತು ಕೌನ್ತೇಯ ವೈರಾಗ್ಯೇಣ ಚ ಗೃಹ್ಯತೇ ‖ 35 ‖
ಅಸಂಯತಾತ್ಮನಾ ಯೋಗೋ ದುಷ್ಪ್ರಾಪ ಇತಿ ಮೇ ಮತಿಃ ❘
ವಶ್ಯಾತ್ಮನಾ ತು ಯತತಾ ಶಕ್ಯೋಽವಾಪ್ತುಮುಪಾಯತಃ ‖ 36 ‖
ಅರ್ಜುನ ಉವಾಚ ❘
ಅಯತಿಃ ಶ್ರದ್ಧಯೋಪೇತೋ ಯೋಗಾಚ್ಚಲಿತಮಾನಸಃ ❘
ಅಪ್ರಾಪ್ಯ ಯೋಗಸಂಸಿದ್ಧಿಂ ಕಾಂ ಗತಿಂ ಕೃಷ್ಣ ಗಚ್ಛತಿ ‖ 37 ‖
ಕಚ್ಚಿನ್ನೋಭಯವಿಭ್ರಷ್ಟಶ್ಛಿನ್ನಾಭ್ರಮಿವ ನಶ್ಯತಿ ❘
ಅಪ್ರತಿಷ್ಠೋ ಮಹಾಬಾಹೋ ವಿಮೂಢೋ ಬ್ರಹ್ಮಣಃ ಪಥಿ ‖ 38 ‖
ಏತನ್ಮೇ ಸಂಶಯಂ ಕೃಷ್ಣ ಛೇತ್ತುಮರ್ಹಸ್ಯಶೇಷತಃ ❘
ತ್ವದನ್ಯಃ ಸಂಶಯಸ್ಯಾಸ್ಯ ಛೇತ್ತಾ ನ ಹ್ಯುಪಪದ್ಯತೇ ‖ 39 ‖
ಶ್ರೀಭಗವಾನುವಾಚ ❘
ಪಾರ್ಥ ನೈವೇಹ ನಾಮುತ್ರ ವಿನಾಶಸ್ತಸ್ಯ ವಿದ್ಯತೇ ❘
ನ ಹಿ ಕಲ್ಯಾಣಕೃತ್ಕಶ್ಚಿದ್ದುರ್ಗತಿಂ ತಾತ ಗಚ್ಛತಿ ‖ 40 ‖
ಪ್ರಾಪ್ಯ ಪುಣ್ಯಕೃತಾಂ ಲೋಕಾನುಷಿತ್ವಾ ಶಾಶ್ವತೀಃ ಸಮಾಃ ❘
ಶುಚೀನಾಂ ಶ್ರೀಮತಾಂ ಗೇಹೇ ಯೋಗಭ್ರಷ್ಟೋಽಭಿಜಾಯತೇ ‖ 41 ‖
ಅಥವಾ ಯೋಗಿನಾಮೇವ ಕುಲೇ ಭವತಿ ಧೀಮತಾಮ್ ❘
ಏತದ್ಧಿ ದುರ್ಲಭತರಂ ಲೋಕೇ ಜನ್ಮ ಯದೀದೃಶಮ್ ‖ 42 ‖
ತತ್ರ ತಂ ಬುದ್ಧಿಸಂಯೋಗಂ ಲಭತೇ ಪೌರ್ವದೇಹಿಕಮ್ ❘
ಯತತೇ ಚ ತತೋ ಭೂಯಃ ಸಂಸಿದ್ಧೌ ಕುರುನನ್ದನ ‖ 43 ‖
ಪೂರ್ವಾಭ್ಯಾಸೇನ ತೇನೈವ ಹ್ರಿಯತೇ ಹ್ಯವಶೋಽಪಿ ಸಃ ❘
ಜಿಜ್ಞಾಸುರಪಿ ಯೋಗಸ್ಯ ಶಬ್ದಬ್ರಹ್ಮಾತಿವರ್ತತೇ ‖ 44 ‖
ಪ್ರಯತ್ನಾದ್ಯತಮಾನಸ್ತು ಯೋಗೀ ಸಂಶುದ್ಧಕಿಲ್ಬಿಷಃ ❘
ಅನೇಕಜನ್ಮಸಂಸಿದ್ಧಸ್ತತೋ ಯಾತಿ ಪರಾಂ ಗತಿಮ್ ‖ 45 ‖
ತಪಸ್ವಿಭ್ಯೋಽಧಿಕೋ ಯೋಗೀ ಜ್ಞಾನಿಭ್ಯೋಽಪಿ ಮತೋಽಧಿಕಃ ❘
ಕರ್ಮಿಭ್ಯಶ್ಚಾಧಿಕೋ ಯೋಗೀ ತಸ್ಮಾದ್ಯೋಗೀ ಭವಾರ್ಜುನ ‖ 46 ‖
ಯೋಗಿನಾಮಪಿ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಮದ್ಗತೇನಾನ್ತರಾತ್ಮನಾ ❘
ಶ್ರದ್ಧಾವಾನ್ಭಜತೇ ಯೋ ಮಾಂ ಸ ಮೇ ಯುಕ್ತತಮೋ ಮತಃ ‖ 47 ‖
ಓಂ ತತ್ಸದಿತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಸೂಪನಿಷತ್ಸು ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಯಾಂ ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರೇ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣಾರ್ಜುನಸಂವಾದೇ
ಆತ್ಮಸಂಯಮಯೋಗೋ ನಾಮ ಷಷ್ಠೋಽಧ್ಯಾಯಃ ‖6 ‖
శ్రీమద్ భగవద్ గీత షష్ఠోఽధ్యాయః
అథ షష్ఠోఽధ్యాయః ❘
శ్రీభగవానువాచ ❘
అనాశ్రితః కర్మఫలం కార్యం కర్మ కరోతి యః ❘
స సంన్యాసీ చ యోగీ చ న నిరగ్నిర్న చాక్రియః ‖ 1 ‖
యం సంన్యాసమితి ప్రాహుర్యోగం తం విద్ధి పాణ్డవ ❘
న హ్యసంన్యస్తసఙ్కల్పో యోగీ భవతి కశ్చన ‖ 2 ‖
ఆరురుక్షోర్మునేర్యోగం కర్మ కారణముచ్యతే ❘
యోగారూఢస్య తస్యైవ శమః కారణముచ్యతే ‖ 3 ‖
యదా హి నేన్ద్రియార్థేషు న కర్మస్వనుషజ్జతే ❘
సర్వసఙ్కల్పసంన్యాసీ యోగారూఢస్తదోచ్యతే ‖ 4 ‖
ఉద్ధరేదాత్మనాత్మానం నాత్మానమవసాదయేత్ ❘
ఆత్మైవ హ్యాత్మనో బన్ధురాత్మైవ రిపురాత్మనః ‖ 5 ‖
బన్ధురాత్మాత్మనస్తస్య యేనాత్మైవాత్మనా జితః ❘
అనాత్మనస్తు శత్రుత్వే వర్తేతాత్మైవ శత్రువత్ ‖ 6 ‖
జితాత్మనః ప్రశాన్తస్య పరమాత్మా సమాహితః ❘
శీతోష్ణసుఖదుఃఖేషు తథా మానాపమానయోః ‖ 7 ‖
జ్ఞానవిజ్ఞానతృప్తాత్మా కూటస్థో విజితేన్ద్రియః ❘
యుక్త ఇత్యుచ్యతే యోగీ సమలోష్టాశ్మకాఞ్చనః ‖ 8 ‖
సుహృన్మిత్రార్యుదాసీనమధ్యస్థద్వేష్యబన్ధుషు ❘
సాధుష్వపి చ పాపేషు సమబుద్ధిర్విశిష్యతే ‖ 9 ‖
యోగీ యుఞ్జీత సతతమాత్మానం రహసి స్థితః ❘
ఏకాకీ యతచిత్తాత్మా నిరాశీరపరిగ్రహః ‖ 10 ‖
శుచౌ దేశే ప్రతిష్ఠాప్య స్థిరమాసనమాత్మనః ❘
నాత్యుచ్ఛ్రితం నాతినీచం చైలాజినకుశోత్తరమ్ ‖ 11 ‖
తత్రైకాగ్రం మనః కృత్వా యతచిత్తేన్ద్రియక్రియాః ❘
ఉపవిశ్యాసనే యుఞ్జ్యాద్యోగమాత్మవిశుద్ధయే ‖ 12 ‖
సమం కాయశిరోగ్రీవం ధారయన్నచలం స్థిరః ❘
సమ్ప్రేక్ష్య నాసికాగ్రం స్వం దిశశ్చానవలోకయన్ ‖ 13 ‖
ప్రశాన్తాత్మా విగతభీర్బ్రహ్మచారివ్రతే స్థితః ❘
మనః సంయమ్య మచ్చిత్తో యుక్త ఆసీత మత్పరః ‖ 14 ‖
యుఞ్జన్నేవం సదాత్మానం యోగీ నియతమానసః ❘
శాన్తిం నిర్వాణపరమాం మత్సంస్థామధిగచ్ఛతి ‖ 15 ‖
నాత్యశ్నతస్తు యోగోఽస్తి న చైకాన్తమనశ్నతః ❘
న చాతిస్వప్నశీలస్య జాగ్రతో నైవ చార్జున ‖ 16 ‖
యుక్తాహారవిహారస్య యుక్తచేష్టస్య కర్మసు ❘
యుక్తస్వప్నావబోధస్య యోగో భవతి దుఃఖహా ‖ 17 ‖
యదా వినియతం చిత్తమాత్మన్యేవావతిష్ఠతే ❘
నిఃస్పృహః సర్వకామేభ్యో యుక్త ఇత్యుచ్యతే తదా ‖ 18 ‖
యథా దీపో నివాతస్థో నేఙ్గతే సోపమా స్మృతా ❘
యోగినో యతచిత్తస్య యుఞ్జతో యోగమాత్మనః ‖ 19 ‖
యత్రోపరమతే చిత్తం నిరుద్ధం యోగసేవయా ❘
యత్ర చైవాత్మనాత్మానం పశ్యన్నాత్మని తుష్యతి ‖ 20 ‖
సుఖమాత్యన్తికం యత్తద్బుద్ధిగ్రాహ్యమతీన్ద్రియమ్ ❘
వేత్తి యత్ర న చైవాయం స్థితశ్చలతి తత్త్వతః ‖ 21 ‖
యం లబ్ధ్వా చాపరం లాభం మన్యతే నాధికం తతః ❘
యస్మిన్స్థితో న దుఃఖేన గురుణాపి విచాల్యతే ‖ 22 ‖
తం విద్యాద్దుఃఖసంయోగవియోగం యోగసంజ్ఞితమ్ ❘
స నిశ్చయేన యోక్తవ్యో యోగోఽనిర్విణ్ణచేతసా ‖ 23 ‖
సఙ్కల్పప్రభవాన్కామాంస్త్యక్త్వా సర్వానశేషతః ❘
మనసైవేన్ద్రియగ్రామం వినియమ్య సమన్తతః ‖ 24 ‖
శనైః శనైరుపరమేద్బుద్ధ్యా ధృతిగృహీతయా ❘
ఆత్మసంస్థం మనః కృత్వా న కిఞ్చిదపి చిన్తయేత్ ‖ 25 ‖
యతో యతో నిశ్చరతి మనశ్చఞ్చలమస్థిరమ్ ❘
తతస్తతో నియమ్యైతదాత్మన్యేవ వశం నయేత్ ‖ 26 ‖
ప్రశాన్తమనసం హ్యేనం యోగినం సుఖముత్తమమ్ ❘
ఉపైతి శాన్తరజసం బ్రహ్మభూతమకల్మషమ్ ‖ 27 ‖
యుఞ్జన్నేవం సదాత్మానం యోగీ విగతకల్మషః ❘
సుఖేన బ్రహ్మసంస్పర్శమత్యన్తం సుఖమశ్నుతే ‖ 28 ‖
సర్వభూతస్థమాత్మానం సర్వభూతాని చాత్మని ❘
ఈక్షతే యోగయుక్తాత్మా సర్వత్ర సమదర్శనః ‖ 29 ‖
యో మాం పశ్యతి సర్వత్ర సర్వం చ మయి పశ్యతి ❘
తస్యాహం న ప్రణశ్యామి స చ మే న ప్రణశ్యతి ‖ 30 ‖
సర్వభూతస్థితం యో మాం భజత్యేకత్వమాస్థితః ❘
సర్వథా వర్తమానోఽపి స యోగీ మయి వర్తతే ‖ 31 ‖
ఆత్మౌపమ్యేన సర్వత్ర సమం పశ్యతి యోఽర్జున ❘
సుఖం వా యది వా దుఃఖం స యోగీ పరమో మతః ‖ 32 ‖
అర్జున ఉవాచ ❘
యోఽయం యోగస్త్వయా ప్రోక్తః సామ్యేన మధుసూదన ❘
ఏతస్యాహం న పశ్యామి చఞ్చలత్వాత్స్థితిం స్థిరామ్ ‖ 33 ‖
చఞ్చలం హి మనః కృష్ణ ప్రమాథి బలవద్దృఢమ్ ❘
తస్యాహం నిగ్రహం మన్యే వాయోరివ సుదుష్కరమ్ ‖ 34 ‖
శ్రీభగవానువాచ ❘
అసంశయం మహాబాహో మనో దుర్నిగ్రహం చలమ్ ❘
అభ్యాసేన తు కౌన్తేయ వైరాగ్యేణ చ గృహ్యతే ‖ 35 ‖
అసంయతాత్మనా యోగో దుష్ప్రాప ఇతి మే మతిః ❘
వశ్యాత్మనా తు యతతా శక్యోఽవాప్తుముపాయతః ‖ 36 ‖
అర్జున ఉవాచ ❘
అయతిః శ్రద్ధయోపేతో యోగాచ్చలితమానసః ❘
అప్రాప్య యోగసంసిద్ధిం కాం గతిం కృష్ణ గచ్ఛతి ‖ 37 ‖
కచ్చిన్నోభయవిభ్రష్టశ్ఛిన్నాభ్రమివ నశ్యతి ❘
అప్రతిష్ఠో మహాబాహో విమూఢో బ్రహ్మణః పథి ‖ 38 ‖
ఏతన్మే సంశయం కృష్ణ ఛేత్తుమర్హస్యశేషతః ❘
త్వదన్యః సంశయస్యాస్య ఛేత్తా న హ్యుపపద్యతే ‖ 39 ‖
శ్రీభగవానువాచ ❘
పార్థ నైవేహ నాముత్ర వినాశస్తస్య విద్యతే ❘
న హి కల్యాణకృత్కశ్చిద్దుర్గతిం తాత గచ్ఛతి ‖ 40 ‖
ప్రాప్య పుణ్యకృతాం లోకానుషిత్వా శాశ్వతీః సమాః ❘
శుచీనాం శ్రీమతాం గేహే యోగభ్రష్టోఽభిజాయతే ‖ 41 ‖
అథవా యోగినామేవ కులే భవతి ధీమతామ్ ❘
ఏతద్ధి దుర్లభతరం లోకే జన్మ యదీదృశమ్ ‖ 42 ‖
తత్ర తం బుద్ధిసంయోగం లభతే పౌర్వదేహికమ్ ❘
యతతే చ తతో భూయః సంసిద్ధౌ కురునన్దన ‖ 43 ‖
పూర్వాభ్యాసేన తేనైవ హ్రియతే హ్యవశోఽపి సః ❘
జిజ్ఞాసురపి యోగస్య శబ్దబ్రహ్మాతివర్తతే ‖ 44 ‖
ప్రయత్నాద్యతమానస్తు యోగీ సంశుద్ధకిల్బిషః ❘
అనేకజన్మసంసిద్ధస్తతో యాతి పరాం గతిమ్ ‖ 45 ‖
తపస్విభ్యోఽధికో యోగీ జ్ఞానిభ్యోఽపి మతోఽధికః ❘
కర్మిభ్యశ్చాధికో యోగీ తస్మాద్యోగీ భవార్జున ‖ 46 ‖
యోగినామపి సర్వేషాం మద్గతేనాన్తరాత్మనా ❘
శ్రద్ధావాన్భజతే యో మాం స మే యుక్తతమో మతః ‖ 47 ‖
ఓం తత్సదితి శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే శ్రీకృష్ణార్జునసంవాదే
ఆత్మసంయమయోగో నామ షష్ఠోఽధ్యాయః ‖6 ‖
ஶ்ரீமத்3 ப4க3வத்3 கீ3த ஷஷ்டோ2த்4யாயஃ
அத2 ஷஷ்டோ2த்4யாயஃ ❘
ஶ்ரீப4க3வாநுவாச ❘
அநாஶ்ரிதஃ கர்மப2லம் கார்யம் கர்ம கரோதி யஃ ❘
ஸ ஸம்ந்யாஸீ ச யோகீ3 ச ந நிரக்3நிர்ந சாக்ரியஃ ‖ 1 ‖
யம் ஸம்ந்யாஸமிதி ப்ராஹுர்யோக3ம் தம் வித்3தி4 பாண்ட3வ ❘
ந ஹ்யஸம்ந்யஸ்தஸஂகல்போ யோகீ3 ப4வதி கஶ்சந ‖ 2 ‖
ஆருருக்ஷோர்முநேர்யோக3ம் கர்ம காரணமுச்யதே ❘
யோகா3ரூட4ஸ்ய தஸ்யைவ ஶமஃ காரணமுச்யதே ‖ 3 ‖
யதா3 ஹி நேந்த்3ரியார்தே2ஷு ந கர்மஸ்வநுஷஜ்ஜதே ❘
ஸர்வஸஂகல்பஸம்ந்யாஸீ யோகா3ரூட4ஸ்ததோ3ச்யதே ‖ 4 ‖
உத்3த4ரேதா3த்மநாத்மாநம் நாத்மாநமவஸாத3யேத் ❘
ஆத்மைவ ஹ்யாத்மநோ ப3ந்து4ராத்மைவ ரிபுராத்மநஃ ‖ 5 ‖
ப3ந்து4ராத்மாத்மநஸ்தஸ்ய யேநாத்மைவாத்மநா ஜிதஃ ❘
அநாத்மநஸ்து ஶத்ருத்வே வர்தேதாத்மைவ ஶத்ருவத் ‖ 6 ‖
ஜிதாத்மநஃ ப்ரஶாந்தஸ்ய பரமாத்மா ஸமாஹிதஃ ❘
ஶீதோஷ்ணஸுக2து3ஃகே2ஷு ததா2 மாநாபமாநயோஃ ‖ 7 ‖
ஜ்ஞாநவிஜ்ஞாநத்ருப்தாத்மா கூடஸ்தோ2 விஜிதேந்த்3ரியஃ ❘
யுக்த இத்யுச்யதே யோகீ3 ஸமலோஷ்டாஶ்மகாஂசநஃ ‖ 8 ‖
ஸுஹ்ருந்மித்ரார்யுதா3ஸீநமத்4யஸ்த2த்3வேஷ்யப3ந்து4ஷு ❘
ஸாது4ஷ்வபி ச பாபேஷு ஸமபு3த்3தி4ர்விஶிஷ்யதே ‖ 9 ‖
யோகீ3 யுஂஜீத ஸததமாத்மாநம் ரஹஸி ஸ்தி2தஃ ❘
ஏகாகீ யதசித்தாத்மா நிராஶீரபரிக்3ரஹஃ ‖ 1௦ ‖
ஶுசௌ தே3ஶே ப்ரதிஷ்டா2ப்ய ஸ்தி2ரமாஸநமாத்மநஃ ❘
நாத்யுச்ச்2ரிதம் நாதிநீசம் சைலாஜிநகுஶோத்தரம் ‖ 11 ‖
தத்ரைகாக்3ரம் மநஃ க்ருத்வா யதசித்தேந்த்3ரியக்ரியாஃ ❘
உபவிஶ்யாஸநே யுஂஜ்யாத்3யோக3மாத்மவிஶுத்3த4யே ‖ 12 ‖
ஸமம் காயஶிரோக்3ரீவம் தா4ரயந்நசலம் ஸ்தி2ரஃ ❘
ஸம்ப்ரேக்ஷ்ய நாஸிகாக்3ரம் ஸ்வம் தி3ஶஶ்சாநவலோகயந் ‖ 13 ‖
ப்ரஶாந்தாத்மா விக3தபீ4ர்ப்3ரஹ்மசாரிவ்ரதே ஸ்தி2தஃ ❘
மநஃ ஸம்யம்ய மச்சித்தோ யுக்த ஆஸீத மத்பரஃ ‖ 14 ‖
யுஂஜந்நேவம் ஸதா3த்மாநம் யோகீ3 நியதமாநஸஃ ❘
ஶாந்திம் நிர்வாணபரமாம் மத்ஸம்ஸ்தா2மதி4க3ச்ச2தி ‖ 15 ‖
நாத்யஶ்நதஸ்து யோகோ3ஸ்தி ந சைகாந்தமநஶ்நதஃ ❘
ந சாதிஸ்வப்நஶீலஸ்ய ஜாக்3ரதோ நைவ சார்ஜுந ‖ 16 ‖
யுக்தாஹாரவிஹாரஸ்ய யுக்தசேஷ்டஸ்ய கர்மஸு ❘
யுக்தஸ்வப்நாவபோ3த4ஸ்ய யோகோ3 ப4வதி து3ஃக2ஹா ‖ 17 ‖
யதா3 விநியதம் சித்தமாத்மந்யேவாவதிஷ்ட2தே ❘
நிஃஸ்ப்ருஹஃ ஸர்வகாமேப்4யோ யுக்த இத்யுச்யதே ததா3 ‖ 18 ‖
யதா2 தீ3போ நிவாதஸ்தோ2 நேங்க3தே ஸோபமா ஸ்ம்ருதா ❘
யோகி3நோ யதசித்தஸ்ய யுஂஜதோ யோக3மாத்மநஃ ‖ 19 ‖
யத்ரோபரமதே சித்தம் நிருத்3த4ம் யோக3ஸேவயா ❘
யத்ர சைவாத்மநாத்மாநம் பஶ்யந்நாத்மநி துஷ்யதி ‖ 2௦ ‖
ஸுக2மாத்யந்திகம் யத்தத்3பு3த்3தி4க்3ராஹ்யமதீந்த்3ரியம் ❘
வேத்தி யத்ர ந சைவாயம் ஸ்தி2தஶ்சலதி தத்த்வதஃ ‖ 21 ‖
யம் லப்3த்4வா சாபரம் லாப4ம் மந்யதே நாதி4கம் ததஃ ❘
யஸ்மிந்ஸ்தி2தோ ந து3ஃகே2ந கு3ருணாபி விசால்யதே ‖ 22 ‖
தம் வித்3யாத்3து3ஃக2ஸம்யோக3வியோக3ம் யோக3ஸம்ஜ்ஞிதம் ❘
ஸ நிஶ்சயேந யோக்தவ்யோ யோகோ3நிர்விண்ணசேதஸா ‖ 23 ‖
ஸஂகல்பப்ரப4வாந்காமாம்ஸ்த்யக்த்வா ஸர்வாநஶேஷதஃ ❘
மநஸைவேந்த்3ரியக்3ராமம் விநியம்ய ஸமந்ததஃ ‖ 24 ‖
ஶநைஃ ஶநைருபரமேத்3பு3த்3த்4யா த்4ருதிக்3ருஹீதயா ❘
ஆத்மஸம்ஸ்த2ம் மநஃ க்ருத்வா ந கிஂசித3பி சிந்தயேத் ‖ 25 ‖
யதோ யதோ நிஶ்சரதி மநஶ்சஂசலமஸ்தி2ரம் ❘
ததஸ்ததோ நியம்யைததா3த்மந்யேவ வஶம் நயேத் ‖ 26 ‖
ப்ரஶாந்தமநஸம் ஹ்யேநம் யோகி3நம் ஸுக2முத்தமம் ❘
உபைதி ஶாந்தரஜஸம் ப்3ரஹ்மபூ4தமகல்மஷம் ‖ 27 ‖
யுஂஜந்நேவம் ஸதா3த்மாநம் யோகீ3 விக3தகல்மஷஃ ❘
ஸுகே2ந ப்3ரஹ்மஸம்ஸ்பர்ஶமத்யந்தம் ஸுக2மஶ்நுதே ‖ 28 ‖
ஸர்வபூ4தஸ்த2மாத்மாநம் ஸர்வபூ4தாநி சாத்மநி ❘
ஈக்ஷதே யோக3யுக்தாத்மா ஸர்வத்ர ஸமத3ர்ஶநஃ ‖ 29 ‖
யோ மாம் பஶ்யதி ஸர்வத்ர ஸர்வம் ச மயி பஶ்யதி ❘
தஸ்யாஹம் ந ப்ரணஶ்யாமி ஸ ச மே ந ப்ரணஶ்யதி ‖ 3௦ ‖
ஸர்வபூ4தஸ்தி2தம் யோ மாம் பஜ4த்யேகத்வமாஸ்தி2தஃ ❘
ஸர்வதா2 வர்தமாநோபி ஸ யோகீ3 மயி வர்ததே ‖ 31 ‖
ஆத்மௌபம்யேந ஸர்வத்ர ஸமம் பஶ்யதி யோர்ஜுந ❘
ஸுக2ம் வா யதி3 வா து3ஃக2ம் ஸ யோகீ3 பரமோ மதஃ ‖ 32 ‖
அர்ஜுந உவாச ❘
யோயம் யோக3ஸ்த்வயா ப்ரோக்தஃ ஸாம்யேந மது4ஸூத3ந ❘
ஏதஸ்யாஹம் ந பஶ்யாமி சஂசலத்வாத்ஸ்தி2திம் ஸ்தி2ராம் ‖ 33 ‖
சஂசலம் ஹி மநஃ க்ருஷ்ண ப்ரமாதி2 ப3லவத்3த்3ருட4ம் ❘
தஸ்யாஹம் நிக்3ரஹம் மந்யே வாயோரிவ ஸுது3ஷ்கரம் ‖ 34 ‖
ஶ்ரீப4க3வாநுவாச ❘
அஸம்ஶயம் மஹாபா3ஹோ மநோ து3ர்நிக்3ரஹம் சலம் ❘
அப்4யாஸேந து கௌந்தேய வைராக்3யேண ச க்3ருஹ்யதே ‖ 35 ‖
அஸம்யதாத்மநா யோகோ3 து3ஷ்ப்ராப இதி மே மதிஃ ❘
வஶ்யாத்மநா து யததா ஶக்யோவாப்துமுபாயதஃ ‖ 36 ‖
அர்ஜுந உவாச ❘
அயதிஃ ஶ்ரத்3த4யோபேதோ யோகா3ச்சலிதமாநஸஃ ❘
அப்ராப்ய யோக3ஸம்ஸித்3தி4ம் காம் க3திம் க்ருஷ்ண க3ச்ச2தி ‖ 37 ‖
கச்சிந்நோப4யவிப்4ரஷ்டஶ்சி2ந்நாப்4ரமிவ நஶ்யதி ❘
அப்ரதிஷ்டோ2 மஹாபா3ஹோ விமூடோ4 ப்3ரஹ்மணஃ பதி2 ‖ 38 ‖
ஏதந்மே ஸம்ஶயம் க்ருஷ்ண சே2த்துமர்ஹஸ்யஶேஷதஃ ❘
த்வத3ந்யஃ ஸம்ஶயஸ்யாஸ்ய சே2த்தா ந ஹ்யுபபத்3யதே ‖ 39 ‖
ஶ்ரீப4க3வாநுவாச ❘
பார்த2 நைவேஹ நாமுத்ர விநாஶஸ்தஸ்ய வித்3யதே ❘
ந ஹி கல்யாணக்ருத்கஶ்சித்3து3ர்க3திம் தாத க3ச்ச2தி ‖ 4௦ ‖
ப்ராப்ய புண்யக்ருதாம் லோகாநுஷித்வா ஶாஶ்வதீஃ ஸமாஃ ❘
ஶுசீநாம் ஶ்ரீமதாம் கே3ஹே யோக3ப்4ரஷ்டோபி4ஜாயதே ‖ 41 ‖
அத2வா யோகி3நாமேவ குலே ப4வதி தீ4மதாம் ❘
ஏதத்3தி4 து3ர்லப4தரம் லோகே ஜந்ம யதீ3த்3ருஶம் ‖ 42 ‖
தத்ர தம் பு3த்3தி4ஸம்யோக3ம் லப4தே பௌர்வதே3ஹிகம் ❘
யததே ச ததோ பூ4யஃ ஸம்ஸித்3தௌ4 குருநந்த3ந ‖ 43 ‖
பூர்வாப்4யாஸேந தேநைவ ஹ்ரியதே ஹ்யவஶோபி ஸஃ ❘
ஜிஜ்ஞாஸுரபி யோக3ஸ்ய ஶப்3த3ப்3ரஹ்மாதிவர்ததே ‖ 44 ‖
ப்ரயத்நாத்3யதமாநஸ்து யோகீ3 ஸம்ஶுத்3த4கில்பி3ஷஃ ❘
அநேகஜந்மஸம்ஸித்3த4ஸ்ததோ யாதி பராம் க3திம் ‖ 45 ‖
தபஸ்விப்4யோதி4கோ யோகீ3 ஜ்ஞாநிப்4யோபி மதோதி4கஃ ❘
கர்மிப்4யஶ்சாதி4கோ யோகீ3 தஸ்மாத்3யோகீ3 ப4வார்ஜுந ‖ 46 ‖
யோகி3நாமபி ஸர்வேஷாம் மத்3க3தேநாந்தராத்மநா ❘
ஶ்ரத்3தா4வாந்பஜ4தே யோ மாம் ஸ மே யுக்ததமோ மதஃ ‖ 47 ‖
ஓம் தத்ஸதி3தி ஶ்ரீமத்3ப4க3வத்3கீ3தாஸூபநிஷத்ஸு ப்3ரஹ்மவித்3யாயாம் யோக3ஶாஸ்த்ரே ஶ்ரீக்ருஷ்ணார்ஜுநஸம்வாதே3
ஆத்மஸம்யமயோகோ3 நாம ஷஷ்டோ2த்4யாயஃ ‖6 ‖
శ్రీమద్ భగవద్ గీత షష్ఠోఽధ్యాయః
అథ షష్ఠోఽధ్యాయః ❘
శ్రీభగవానువాచ ❘
అనాశ్రితః కర్మఫలం కార్యం కర్మ కరోతి యః ❘
స సంన్యాసీ చ యోగీ చ న నిరగ్నిర్న చాక్రియః ‖ 1 ‖
యం సంన్యాసమితి ప్రాహుర్యోగం తం విద్ధి పాండవ ❘
న హ్యసంన్యస్తసంకల్పో యోగీ భవతి కశ్చన ‖ 2 ‖
ఆరురుక్షోర్మునేర్యోగం కర్మ కారణముచ్యతే ❘
యోగారూఢస్య తస్యైవ శమః కారణముచ్యతే ‖ 3 ‖
యదా హి నేంద్రియార్థేషు న కర్మస్వనుషజ్జతే ❘
సర్వసంకల్పసంన్యాసీ యోగారూఢస్తదోచ్యతే ‖ 4 ‖
ఉద్ధరేదాత్మనాత్మానం నాత్మానమవసాదయేత్ ❘
ఆత్మైవ హ్యాత్మనో బంధురాత్మైవ రిపురాత్మనః ‖ 5 ‖
బంధురాత్మాత్మనస్తస్య యేనాత్మైవాత్మనా జితః ❘
అనాత్మనస్తు శత్రుత్వే వర్తేతాత్మైవ శత్రువత్ ‖ 6 ‖
జితాత్మనః ప్రశాంతస్య పరమాత్మా సమాహితః ❘
శీతోష్ణసుఖదుఃఖేషు తథా మానాపమానయోః ‖ 7 ‖
జ్ఞానవిజ్ఞానతృప్తాత్మా కూటస్థో విజితేంద్రియః ❘
యుక్త ఇత్యుచ్యతే యోగీ సమలోష్టాశ్మకాంచనః ‖ 8 ‖
సుహృన్మిత్రార్యుదాసీనమధ్యస్థద్వేష్యబంధుషు ❘
సాధుష్వపి చ పాపేషు సమబుద్ధిర్విశిష్యతే ‖ 9 ‖
యోగీ యుంజీత సతతమాత్మానం రహసి స్థితః ❘
ఏకాకీ యతచిత్తాత్మా నిరాశీరపరిగ్రహః ‖ 10 ‖
శుచౌ దేశే ప్రతిష్ఠాప్య స్థిరమాసనమాత్మనః ❘
నాత్యుచ్ఛ్రితం నాతినీచం చైలాజినకుశోత్తరమ్ ‖ 11 ‖
తత్రైకాగ్రం మనః కృత్వా యతచిత్తేంద్రియక్రియాః ❘
ఉపవిశ్యాసనే యుంజ్యాద్యోగమాత్మవిశుద్ధయే ‖ 12 ‖
సమం కాయశిరోగ్రీవం ధారయన్నచలం స్థిరః ❘
సంప్రేక్ష్య నాసికాగ్రం స్వం దిశశ్చానవలోకయన్ ‖ 13 ‖
ప్రశాంతాత్మా విగతభీర్బ్రహ్మచారివ్రతే స్థితః ❘
మనః సంయమ్య మచ్చిత్తో యుక్త ఆసీత మత్పరః ‖ 14 ‖
యుంజన్నేవం సదాత్మానం యోగీ నియతమానసః ❘
శాంతిం నిర్వాణపరమాం మత్సంస్థామధిగచ్ఛతి ‖ 15 ‖
నాత్యశ్నతస్తు యోగోఽస్తి న చైకాంతమనశ్నతః ❘
న చాతిస్వప్నశీలస్య జాగ్రతో నైవ చార్జున ‖ 16 ‖
యుక్తాహారవిహారస్య యుక్తచేష్టస్య కర్మసు ❘
యుక్తస్వప్నావబోధస్య యోగో భవతి దుఃఖహా ‖ 17 ‖
యదా వినియతం చిత్తమాత్మన్యేవావతిష్ఠతే ❘
నిఃస్పృహః సర్వకామేభ్యో యుక్త ఇత్యుచ్యతే తదా ‖ 18 ‖
యథా దీపో నివాతస్థో నేంగతే సోపమా స్మృతా ❘
యోగినో యతచిత్తస్య యుంజతో యోగమాత్మనః ‖ 19 ‖
యత్రోపరమతే చిత్తం నిరుద్ధం యోగసేవయా ❘
యత్ర చైవాత్మనాత్మానం పశ్యన్నాత్మని తుష్యతి ‖ 20 ‖
సుఖమాత్యంతికం యత్తద్బుద్ధిగ్రాహ్యమతీంద్రియమ్ ❘
వేత్తి యత్ర న చైవాయం స్థితశ్చలతి తత్త్వతః ‖ 21 ‖
యం లబ్ధ్వా చాపరం లాభం మన్యతే నాధికం తతః ❘
యస్మిన్స్థితో న దుఃఖేన గురుణాపి విచాల్యతే ‖ 22 ‖
తం విద్యాద్దుఃఖసంయోగవియోగం యోగసంజ్ఞితమ్ ❘
స నిశ్చయేన యోక్తవ్యో యోగోఽనిర్విణ్ణచేతసా ‖ 23 ‖
సంకల్పప్రభవాన్కామాంస్త్యక్త్వా సర్వానశేషతః ❘
మనసైవేంద్రియగ్రామం వినియమ్య సమంతతః ‖ 24 ‖
శనైః శనైరుపరమేద్బుద్ధ్యా ధృతిగృహీతయా ❘
ఆత్మసంస్థం మనః కృత్వా న కించిదపి చింతయేత్ ‖ 25 ‖
యతో యతో నిశ్చరతి మనశ్చంచలమస్థిరమ్ ❘
తతస్తతో నియమ్యైతదాత్మన్యేవ వశం నయేత్ ‖ 26 ‖
ప్రశాంతమనసం హ్యేనం యోగినం సుఖముత్తమమ్ ❘
ఉపైతి శాంతరజసం బ్రహ్మభూతమకల్మషమ్ ‖ 27 ‖
యుంజన్నేవం సదాత్మానం యోగీ విగతకల్మషః ❘
సుఖేన బ్రహ్మసంస్పర్శమత్యంతం సుఖమశ్నుతే ‖ 28 ‖
సర్వభూతస్థమాత్మానం సర్వభూతాని చాత్మని ❘
ఈక్షతే యోగయుక్తాత్మా సర్వత్ర సమదర్శనః ‖ 29 ‖
యో మాం పశ్యతి సర్వత్ర సర్వం చ మయి పశ్యతి ❘
తస్యాహం న ప్రణశ్యామి స చ మే న ప్రణశ్యతి ‖ 30 ‖
సర్వభూతస్థితం యో మాం భజత్యేకత్వమాస్థితః ❘
సర్వథా వర్తమానోఽపి స యోగీ మయి వర్తతే ‖ 31 ‖
ఆత్మౌపమ్యేన సర్వత్ర సమం పశ్యతి యోఽర్జున ❘
సుఖం వా యది వా దుఃఖం స యోగీ పరమో మతః ‖ 32 ‖
అర్జున ఉవాచ ❘
యోఽయం యోగస్త్వయా ప్రోక్తః సామ్యేన మధుసూదన ❘
ఏతస్యాహం న పశ్యామి చంచలత్వాత్స్థితిం స్థిరామ్ ‖ 33 ‖
చంచలం హి మనః కృష్ణ ప్రమాథి బలవద్దృఢమ్ ❘
తస్యాహం నిగ్రహం మన్యే వాయోరివ సుదుష్కరమ్ ‖ 34 ‖
శ్రీభగవానువాచ ❘
అసంశయం మహాబాహో మనో దుర్నిగ్రహం చలమ్ ❘
అభ్యాసేన తు కౌంతేయ వైరాగ్యేణ చ గృహ్యతే ‖ 35 ‖
అసంయతాత్మనా యోగో దుష్ప్రాప ఇతి మే మతిః ❘
వశ్యాత్మనా తు యతతా శక్యోఽవాప్తుముపాయతః ‖ 36 ‖
అర్జున ఉవాచ ❘
అయతిః శ్రద్ధయోపేతో యోగాచ్చలితమానసః ❘
అప్రాప్య యోగసంసిద్ధిం కాం గతిం కృష్ణ గచ్ఛతి ‖ 37 ‖
కచ్చిన్నోభయవిభ్రష్టశ్ఛిన్నాభ్రమివ నశ్యతి ❘
అప్రతిష్ఠో మహాబాహో విమూఢో బ్రహ్మణః పథి ‖ 38 ‖
ఏతన్మే సంశయం కృష్ణ ఛేత్తుమర్హస్యశేషతః ❘
త్వదన్యః సంశయస్యాస్య ఛేత్తా న హ్యుపపద్యతే ‖ 39 ‖
శ్రీభగవానువాచ ❘
పార్థ నైవేహ నాముత్ర వినాశస్తస్య విద్యతే ❘
న హి కల్యాణకృత్కశ్చిద్దుర్గతిం తాత గచ్ఛతి ‖ 40 ‖
ప్రాప్య పుణ్యకృతాం లోకానుషిత్వా శాశ్వతీః సమాః ❘
శుచీనాం శ్రీమతాం గేహే యోగభ్రష్టోఽభిజాయతే ‖ 41 ‖
అథవా యోగినామేవ కులే భవతి ధీమతామ్ ❘
ఏతద్ధి దుర్లభతరం లోకే జన్మ యదీదృశమ్ ‖ 42 ‖
తత్ర తం బుద్ధిసంయోగం లభతే పౌర్వదేహికమ్ ❘
యతతే చ తతో భూయః సంసిద్ధౌ కురునందన ‖ 43 ‖
పూర్వాభ్యాసేన తేనైవ హ్రియతే హ్యవశోఽపి సః ❘
జిజ్ఞాసురపి యోగస్య శబ్దబ్రహ్మాతివర్తతే ‖ 44 ‖
ప్రయత్నాద్యతమానస్తు యోగీ సంశుద్ధకిల్బిషః ❘
అనేకజన్మసంసిద్ధస్తతో యాతి పరాం గతిమ్ ‖ 45 ‖
తపస్విభ్యోఽధికో యోగీ జ్ఞానిభ్యోఽపి మతోఽధికః ❘
కర్మిభ్యశ్చాధికో యోగీ తస్మాద్యోగీ భవార్జున ‖ 46 ‖
యోగినామపి సర్వేషాం మద్గతేనాంతరాత్మనా ❘
శ్రద్ధావాన్భజతే యో మాం స మే యుక్తతమో మతః ‖ 47 ‖
ఓం తత్సదితి శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే శ్రీకృష్ణార్జునసంవాదే
ఆత్మసంయమయోగో నామ షష్ఠోఽధ్యాయః ‖6 ‖
atha śhaśhṭhoadhyāyaḥ ❘
śrībhagavānuvācha ❘
anāśritaḥ karmaphalaṃ kāryaṃ karma karoti yaḥ ❘
sa saṃnyāsī cha yogī cha na niragnirna chākriyaḥ
‖ 1 ‖
yaṃ saṃnyāsamiti prāhuryogaṃ taṃ viddhi pāṇḍava ❘
na hyasaṃnyastasaṅkalpo yogī bhavati kaśchana
‖ 2 ‖
ārurukśhormuneryogaṃ karma kāraṇamuchyate ❘
yogārūḍhasya tasyaiva śamaḥ kāraṇamuchyate
‖ 3 ‖
yadā hi nendriyārtheśhu na karmasvanuśhajjate ❘
sarvasaṅkalpasaṃnyāsī yogārūḍhastadochyate
‖ 4 ‖
uddharedātmanātmānaṃ nātmānamavasādayet ❘
ātmaiva hyātmano bandhurātmaiva ripurātmanaḥ
‖ 5 ‖
bandhurātmātmanastasya yenātmaivātmanā jitaḥ ❘
anātmanastu śatrutve vartetātmaiva śatruvat
‖ 6 ‖
jitātmanaḥ praśāntasya paramātmā samāhitaḥ ❘
śītośhṇasukhaduḥkheśhu tathā mānāpamānayoḥ
‖ 7 ‖
GYānaviGYānatṛptātmā kūṭastho vijitendriyaḥ ❘
yukta ityuchyate yogī samalośhṭāśmakāñchanaḥ
‖ 8 ‖
suhṛnmitrāryudāsīnamadhyasthadveśhyabandhuśhu ❘
sādhuśhvapi cha pāpeśhu samabuddhirviśiśhyate
‖ 9 ‖
yogī yuñjīta satatamātmānaṃ rahasi sthitaḥ ❘
ekākī yatachittātmā nirāśīraparigrahaḥ
‖ 10 ‖
śuchau deśe pratiśhṭhāpya sthiramāsanamātmanaḥ ❘
nātyuchChritaṃ nātinīchaṃ chailājinakuśottaram
‖ 11 ‖
tatraikāgraṃ manaḥ kṛtvā yatachittendriyakriyāḥ ❘
upaviśyāsane yuñjyādyogamātmaviśuddhaye
‖ 12 ‖
samaṃ kāyaśirogrīvaṃ dhārayannachalaṃ sthiraḥ ❘
samprekśhya nāsikāgraṃ svaṃ diśaśchānavalokayan
‖ 13 ‖
praśāntātmā vigatabhīrbrahmachārivrate sthitaḥ ❘
manaḥ saṃyamya machchitto yukta āsīta matparaḥ
‖ 14 ‖
yuñjannevaṃ sadātmānaṃ yogī niyatamānasaḥ ❘
śāntiṃ nirvāṇaparamāṃ matsaṃsthāmadhigachChati
‖ 15 ‖
nātyaśnatastu yogoasti na chaikāntamanaśnataḥ ❘
na chātisvapnaśīlasya jāgrato naiva chārjuna
‖ 16 ‖
yuktāhāravihārasya yuktacheśhṭasya karmasu ❘
yuktasvapnāvabodhasya yogo bhavati duḥkhahā
‖ 17 ‖
yadā viniyataṃ chittamātmanyevāvatiśhṭhate ❘
niḥspṛhaḥ sarvakāmebhyo yukta ityuchyate tadā
‖ 18 ‖
yathā dīpo nivātastho neṅgate sopamā smṛtā ❘
yogino yatachittasya yuñjato yogamātmanaḥ
‖ 19 ‖
yatroparamate chittaṃ niruddhaṃ yogasevayā ❘
yatra chaivātmanātmānaṃ paśyannātmani tuśhyati
‖ 20 ‖
sukhamātyantikaṃ yattadbuddhigrāhyamatīndriyam ❘
vetti yatra na chaivāyaṃ sthitaśchalati tattvataḥ
‖ 21 ‖
yaṃ labdhvā chāparaṃ lābhaṃ manyate nādhikaṃ tataḥ ❘
yasminsthito na duḥkhena guruṇāpi vichālyate
‖ 22 ‖
taṃ vidyādduḥkhasaṃyogaviyogaṃ yogasaṃGYitam ❘
sa niśchayena yoktavyo yogoanirviṇṇachetasā
‖ 23 ‖
saṅkalpaprabhavānkāmāṃstyaktvā sarvānaśeśhataḥ ❘
manasaivendriyagrāmaṃ viniyamya samantataḥ
‖ 24 ‖
śanaiḥ śanairuparamedbuddhyā dhṛtigṛhītayā ❘
ātmasaṃsthaṃ manaḥ kṛtvā na kiñchidapi chintayet
‖ 25 ‖
yato yato niścharati manaśchañchalamasthiram ❘
tatastato niyamyaitadātmanyeva vaśaṃ nayet
‖ 26 ‖
praśāntamanasaṃ hyenaṃ yoginaṃ sukhamuttamam ❘
upaiti śāntarajasaṃ brahmabhūtamakalmaśham
‖ 27 ‖
yuñjannevaṃ sadātmānaṃ yogī vigatakalmaśhaḥ ❘
sukhena brahmasaṃsparśamatyantaṃ sukhamaśnute
‖ 28 ‖
sarvabhūtasthamātmānaṃ sarvabhūtāni chātmani ❘
īkśhate yogayuktātmā sarvatra samadarśanaḥ
‖ 29 ‖
yo māṃ paśyati sarvatra sarvaṃ cha mayi paśyati ❘
tasyāhaṃ na praṇaśyāmi sa cha me na praṇaśyati
‖ 30 ‖
sarvabhūtasthitaṃ yo māṃ bhajatyekatvamāsthitaḥ ❘
sarvathā vartamānoapi sa yogī mayi vartate
‖ 31 ‖
ātmaupamyena sarvatra samaṃ paśyati yoarjuna ❘
sukhaṃ vā yadi vā duḥkhaṃ sa yogī paramo mataḥ
‖ 32 ‖
arjuna uvācha ❘
yoayaṃ yogastvayā proktaḥ sāmyena madhusūdana ❘
etasyāhaṃ na paśyāmi chañchalatvātsthitiṃ sthirām
‖ 33 ‖
chañchalaṃ hi manaḥ kṛśhṇa pramāthi balavaddṛḍham ❘
tasyāhaṃ nigrahaṃ manye vāyoriva suduśhkaram
‖ 34 ‖
śrībhagavānuvācha ❘
asaṃśayaṃ mahābāho mano durnigrahaṃ chalam ❘
abhyāsena tu kaunteya vairāgyeṇa cha gṛhyate
‖ 35 ‖
asaṃyatātmanā yogo duśhprāpa iti me matiḥ ❘
vaśyātmanā tu yatatā śakyoavāptumupāyataḥ
‖ 36 ‖
arjuna uvācha ❘
ayatiḥ śraddhayopeto yogāchchalitamānasaḥ ❘
aprāpya yogasaṃsiddhiṃ kāṃ gatiṃ kṛśhṇa gachChati
‖ 37 ‖
kachchinnobhayavibhraśhṭaśChinnābhramiva naśyati ❘
apratiśhṭho mahābāho vimūḍho brahmaṇaḥ pathi
‖ 38 ‖
etanme saṃśayaṃ kṛśhṇa Chettumarhasyaśeśhataḥ ❘
tvadanyaḥ saṃśayasyāsya Chettā na hyupapadyate
‖ 39 ‖
śrībhagavānuvācha ❘
pārtha naiveha nāmutra vināśastasya vidyate ❘
na hi kalyāṇakṛtkaśchiddurgatiṃ tāta gachChati
‖ 40 ‖
prāpya puṇyakṛtāṃ lokānuśhitvā śāśvatīḥ samāḥ ❘
śuchīnāṃ śrīmatāṃ gehe yogabhraśhṭoabhijāyate
‖ 41 ‖
athavā yogināmeva kule bhavati dhīmatām ❘
etaddhi durlabhataraṃ loke janma yadīdṛśam
‖ 42 ‖
tatra taṃ buddhisaṃyogaṃ labhate paurvadehikam ❘
yatate cha tato bhūyaḥ saṃsiddhau kurunandana
‖ 43 ‖
pūrvābhyāsena tenaiva hriyate hyavaśoapi saḥ ❘
jiGYāsurapi yogasya śabdabrahmātivartate
‖ 44 ‖
prayatnādyatamānastu yogī saṃśuddhakilbiśhaḥ ❘
anekajanmasaṃsiddhastato yāti parāṃ gatim
‖ 45 ‖
tapasvibhyoadhiko yogī GYānibhyoapi matoadhikaḥ ❘
karmibhyaśchādhiko yogī tasmādyogī bhavārjuna
‖ 46 ‖
yogināmapi sarveśhāṃ madgatenāntarātmanā ❘
śraddhāvānbhajate yo māṃ sa me yuktatamo mataḥ
‖ 47 ‖
oṃ tatsaditi śrīmadbhagavadgītāsūpaniśhatsu brahmavidyāyāṃ yogaśāstre śrīkṛśhṇārjunasaṃvāde
ātmasaṃyamayogo nāma śhaśhṭhoadhyāyaḥ
‖6 ‖
atha shhashhTho.adhyaayaH ❘
shreebhagavaanuvaacha ❘
anaashritaH karmaphalaM kaaryaM karma karoti yaH ❘
sa saMnyaasee cha yogee cha na niragnirna chaakriyaH
‖ 1 ‖
yaM saMnyaasamiti praahuryogaM taM viddhi paaMDava ❘
na hyasaMnyastasaMkalpo yogee bhavati kashchana
‖ 2 ‖
aarurukshhormuneryogaM karma kaaraNamuchyate ❘
yogaarooDhasya tasyaiva shamaH kaaraNamuchyate
‖ 3 ‖
yadaa hi nendriyaartheshhu na karmasvanushhajjate ❘
sarvasaMkalpasaMnyaasee yogaarooDhastadochyate
‖ 4 ‖
uddharedaatmanaatmaanaM naatmaanamavasaadayet ❘
aatmaiva hyaatmano bandhuraatmaiva ripuraatmanaH
‖ 5 ‖
bandhuraatmaatmanastasya yenaatmaivaatmanaa jitaH ❘
anaatmanastu shatrutve vartetaatmaiva shatruvat
‖ 6 ‖
jitaatmanaH prashaantasya paramaatmaa samaahitaH ❘
sheetoshhNasukhaduHkheshhu tathaa maanaapamaanayoH
‖ 7 ‖
gnyaanavignyaanatRRiptaatmaa kooTastho vijitendriyaH ❘
yukta ityuchyate yogee samaloshhTaashmakaanchanaH
‖ 8 ‖
suhRRinmitraaryudaaseenamadhyasthadveshhyabandhushhu ❘
saadhushhvapi cha paapeshhu samabuddhirvishishhyate
‖ 9 ‖
yogee yunjeeta satatamaatmaanaM rahasi sthitaH ❘
ekaakee yatachittaatmaa niraasheeraparigrahaH
‖ 10 ‖
shuchau deshe pratishhThaapya sthiramaasanamaatmanaH ❘
naatyuchChritaM naatineechaM chailaajinakushottaram
‖ 11 ‖
tatraikaagraM manaH kRRitvaa yatachittendriyakriyaaH ❘
upavishyaasane yunjyaadyogamaatmavishuddhaye
‖ 12 ‖
samaM kaayashirogreevaM dhaarayannachalaM sthiraH ❘
saMprekshhya naasikaagraM svaM dishashchaanavalokayan
‖ 13 ‖
prashaantaatmaa vigatabheerbrahmachaarivrate sthitaH ❘
manaH saMyamya machchitto yukta aaseeta matparaH
‖ 14 ‖
yunjannevaM sadaatmaanaM yogee niyatamaanasaH ❘
shaantiM nirvaaNaparamaaM matsaMsthaamadhigachChati
‖ 15 ‖
naatyashnatastu yogo.asti na chaikaantamanashnataH ❘
na chaatisvapnasheelasya jaagrato naiva chaarjuna
‖ 16 ‖
yuktaahaaravihaarasya yuktacheshhTasya karmasu ❘
yuktasvapnaavabodhasya yogo bhavati duHkhahaa
‖ 17 ‖
yadaa viniyataM chittamaatmanyevaavatishhThate ❘
niHspRRihaH sarvakaamebhyo yukta ityuchyate tadaa
‖ 18 ‖
yathaa deepo nivaatastho nengate sopamaa smRRitaa ❘
yogino yatachittasya yunjato yogamaatmanaH
‖ 19 ‖
yatroparamate chittaM niruddhaM yogasevayaa ❘
yatra chaivaatmanaatmaanaM pashyannaatmani tushhyati
‖ 20 ‖
sukhamaatyantikaM yattadbuddhigraahyamateendriyam ❘
vetti yatra na chaivaayaM sthitashchalati tattvataH
‖ 21 ‖
yaM labdhvaa chaaparaM laabhaM manyate naadhikaM tataH ❘
yasminsthito na duHkhena guruNaapi vichaalyate
‖ 22 ‖
taM vidyaadduHkhasaMyogaviyogaM yogasaMgnyitam ❘
sa nishchayena yoktavyo yogo.anirviNNachetasaa
‖ 23 ‖
saMkalpaprabhavaankaamaaMstyaktvaa sarvaanasheshhataH ❘
manasaivendriyagraamaM viniyamya samantataH
‖ 24 ‖
shanaiH shanairuparamedbuddhyaa dhRRitigRRiheetayaa ❘
aatmasaMsthaM manaH kRRitvaa na kiMchidapi chintayet
‖ 25 ‖
yato yato nishcharati manashchanchalamasthiram ❘
tatastato niyamyaitadaatmanyeva vashaM nayet
‖ 26 ‖
prashaantamanasaM hyenaM yoginaM sukhamuttamam ❘
upaiti shaantarajasaM brahmabhootamakalmashham
‖ 27 ‖
yunjannevaM sadaatmaanaM yogee vigatakalmashhaH ❘
sukhena brahmasaMsparshamatyantaM sukhamashnute
‖ 28 ‖
sarvabhootasthamaatmaanaM sarvabhootaani chaatmani ❘
eekshhate yogayuktaatmaa sarvatra samadarshanaH
‖ 29 ‖
yo maaM pashyati sarvatra sarvaM cha mayi pashyati ❘
tasyaahaM na praNashyaami sa cha me na praNashyati
‖ 30 ‖
sarvabhootasthitaM yo maaM bhajatyekatvamaasthitaH ❘
sarvathaa vartamaano.api sa yogee mayi vartate
‖ 31 ‖
aatmaupamyena sarvatra samaM pashyati yo.arjuna ❘
sukhaM vaa yadi vaa duHkhaM sa yogee paramo mataH
‖ 32 ‖
arjuna uvaacha ❘
yo.ayaM yogastvayaa proktaH saamyena madhusoodana ❘
etasyaahaM na pashyaami chanchalatvaatsthitiM sthiraam
‖ 33 ‖
chanchalaM hi manaH kRRishhNa pramaathi balavaddRRiDham ❘
tasyaahaM nigrahaM manye vaayoriva sudushhkaram
‖ 34 ‖
shreebhagavaanuvaacha ❘
asaMshayaM mahaabaaho mano durnigrahaM chalam ❘
abhyaasena tu kaunteya vairaagyeNa cha gRRihyate
‖ 35 ‖
asaMyataatmanaa yogo dushhpraapa iti me matiH ❘
vashyaatmanaa tu yatataa shakyo.avaaptumupaayataH
‖ 36 ‖
arjuna uvaacha ❘
ayatiH shraddhayopeto yogaachchalitamaanasaH ❘
apraapya yogasaMsiddhiM kaaM gatiM kRRishhNa gachChati
‖ 37 ‖
kachchinnobhayavibhrashhTashChinnaabhramiva nashyati ❘
apratishhTho mahaabaaho vimooDho brahmaNaH pathi
‖ 38 ‖
etanme saMshayaM kRRishhNa ChettumarhasyasheshhataH ❘
tvadanyaH saMshayasyaasya Chettaa na hyupapadyate
‖ 39 ‖
shreebhagavaanuvaacha ❘
paartha naiveha naamutra vinaashastasya vidyate ❘
na hi kalyaaNakRRitkashchiddurgatiM taata gachChati
‖ 40 ‖
praapya puNyakRRitaaM lokaanushhitvaa shaashvateeH samaaH ❘
shucheenaaM shreemataaM gehe yogabhrashhTo.abhijaayate
‖ 41 ‖
athavaa yoginaameva kule bhavati dheemataam ❘
etaddhi durlabhataraM loke janma yadeedRRisham
‖ 42 ‖
tatra taM buddhisaMyogaM labhate paurvadehikam ❘
yatate cha tato bhooyaH saMsiddhau kurunandana
‖ 43 ‖
poorvaabhyaasena tenaiva hriyate hyavasho.api saH ❘
jignyaasurapi yogasya shabdabrahmaativartate
‖ 44 ‖
prayatnaadyatamaanastu yogee saMshuddhakilbishhaH ❘
anekajanmasaMsiddhastato yaati paraaM gatim
‖ 45 ‖
tapasvibhyo.adhiko yogee gnyaanibhyo.api mato.adhikaH ❘
karmibhyashchaadhiko yogee tasmaadyogee bhavaarjuna
‖ 46 ‖
yoginaamapi sarveshhaaM madgatenaantaraatmanaa ❘
shraddhaavaanbhajate yo maaM sa me yuktatamo mataH
‖ 47 ‖
oM tatsaditi shreemadbhagavadgeetaasoopanishhatsu brahmavidyaayaaM yogashaastre shreekRRishhNaarjunasaMvaade
aatmasaMyamayogo naama shhashhTho.adhyaayaH
‖6 ‖