śrīmad bhagavad gīta panchadaśoadhyāyaḥ
atha pañchadaśoadhyāyaḥ ❘
śrībhagavānuvācha ❘
ūrdhvamūlamadhaḥśākhamaśvatthaṃ prāhuravyayam ❘
Chandāṃsi yasya parṇāni yastaṃ veda sa vedavit ‖ 1 ‖
adhaśchordhvaṃ prasṛtāstasya śākhā guṇapravṛddhā viśhayapravālāḥ❘
adhaścha mūlānyanusantatāni karmānubandhīni manuśhyaloke ‖ 2 ‖
na rūpamasyeha tathopalabhyate nānto na chādirna cha sampratiśhṭhā❘
aśvatthamenaṃ suvirūḍhamūlamasaṅgaśastreṇa dṛḍhena Chittvā ‖ 3 ‖
tataḥ padaṃ tatparimārgitavyaṃ yasmingatā na nivartanti bhūyaḥ❘
tameva chādyaṃ puruśhaṃ prapadye yataḥ pravṛttiḥ prasṛtā purāṇī ‖ 4 ‖
nirmānamohā jitasaṅgadośhā adhyātmanityā vinivṛttakāmāḥ❘
dvandvairvimuktāḥ sukhaduḥkhasaṃGYairgachChantyamūḍhāḥ padamavyayaṃ tat ‖ 5 ‖
na tadbhāsayate sūryo na śaśāṅko na pāvakaḥ ❘
yadgatvā na nivartante taddhāma paramaṃ mama ‖ 6 ‖
mamaivāṃśo jīvaloke jīvabhūtaḥ sanātanaḥ ❘
manaḥśhaśhṭhānīndriyāṇi prakṛtisthāni karśhati ‖ 7 ‖
śarīraṃ yadavāpnoti yachchāpyutkrāmatīśvaraḥ ❘
gṛhītvaitāni saṃyāti vāyurgandhānivāśayāt ‖ 8 ‖
śrotraṃ chakśhuḥ sparśanaṃ cha rasanaṃ ghrāṇameva cha ❘
adhiśhṭhāya manaśchāyaṃ viśhayānupasevate ‖ 9 ‖
utkrāmantaṃ sthitaṃ vāpi bhuñjānaṃ vā guṇānvitam ❘
vimūḍhā nānupaśyanti paśyanti GYānachakśhuśhaḥ ‖ 10 ‖
yatanto yoginaśchainaṃ paśyantyātmanyavasthitam ❘
yatantoapyakṛtātmāno nainaṃ paśyantyachetasaḥ ‖ 11 ‖
yadādityagataṃ tejo jagadbhāsayateakhilam ❘
yachchandramasi yachchāgnau tattejo viddhi māmakam ‖ 12 ‖
gāmāviśya cha bhūtāni dhārayāmyahamojasā ❘
puśhṇāmi chauśhadhīḥ sarvāḥ somo bhūtvā rasātmakaḥ ‖ 13 ‖
ahaṃ vaiśvānaro bhūtvā prāṇināṃ dehamāśritaḥ ❘
prāṇāpānasamāyuktaḥ pachāmyannaṃ chaturvidham ‖ 14 ‖
sarvasya chāhaṃ hṛdi sanniviśhṭo mattaḥ smṛtirGYānamapohanaṃ cha❘
vedaiścha sarvairahameva vedyo vedāntakṛdvedavideva chāham ‖ 15 ‖
dvāvimau puruśhau loke kśharaśchākśhara eva cha ❘
kśharaḥ sarvāṇi bhūtāni kūṭasthoakśhara uchyate ‖ 16 ‖
uttamaḥ puruśhastvanyaḥ paramātmetyudhāhṛtaḥ ❘
yo lokatrayamāviśya bibhartyavyaya īśvaraḥ ‖ 17 ‖
yasmātkśharamatītoahamakśharādapi chottamaḥ ❘
atoasmi loke vede cha prathitaḥ puruśhottamaḥ ‖ 18 ‖
yo māmevamasaṃmūḍho jānāti puruśhottamam ❘
sa sarvavidbhajati māṃ sarvabhāvena bhārata ‖ 19 ‖
iti guhyatamaṃ śāstramidamuktaṃ mayānagha ❘
etadbuddhvā buddhimānsyātkṛtakṛtyaścha bhārata ‖ 20 ‖
oṃ tatsaditi śrīmadbhagavadgītāsūpaniśhatsu brahmavidyāyāṃ yogaśāstre śrīkṛśhṇārjunasaṃvāde
puruśhottamayogo nāma pañchadaśoadhyāyaḥ ‖15 ‖
shreemad bhagavad geeta panchadasho.adhyaayaH
atha panchadasho.adhyaayaH ❘
shreebhagavaanuvaacha ❘
oordhvamoolamadhaHshaakhamashvatthaM praahuravyayam ❘
ChandaaMsi yasya parNaani yastaM veda sa vedavit ‖ 1 ‖
adhashchordhvaM prasRRitaastasya shaakhaa guNapravRRiddhaa vishhayapravaalaaH❘
adhashcha moolaanyanusaMtataani karmaanubandheeni manushhyaloke ‖ 2 ‖
na roopamasyeha tathopalabhyate naanto na chaadirna cha saMpratishhThaa❘
ashvatthamenaM suvirooDhamoolamasangashastreNa dRRiDhena Chittvaa ‖ 3 ‖
tataH padaM tatparimaargitavyaM yasmingataa na nivartanti bhooyaH❘
tameva chaadyaM purushhaM prapadye yataH pravRRittiH prasRRitaa puraaNee ‖ 4 ‖
nirmaanamohaa jitasangadoshhaa adhyaatmanityaa vinivRRittakaamaaH❘
dvandvairvimuktaaH sukhaduHkhasaMgnyairgachChantyamooDhaaH padamavyayaM tat ‖ 5 ‖
na tadbhaasayate sooryo na shashaanko na paavakaH ❘
yadgatvaa na nivartante taddhaama paramaM mama ‖ 6 ‖
mamaivaaMsho jeevaloke jeevabhootaH sanaatanaH ❘
manaHshhashhThaaneendriyaaNi prakRRitisthaani karshhati ‖ 7 ‖
shareeraM yadavaapnoti yachchaapyutkraamateeshvaraH ❘
gRRiheetvaitaani saMyaati vaayurgandhaanivaashayaat ‖ 8 ‖
shrotraM chakshhuH sparshanaM cha rasanaM ghraaNameva cha ❘
adhishhThaaya manashchaayaM vishhayaanupasevate ‖ 9 ‖
utkraamantaM sthitaM vaapi bhunjaanaM vaa guNaanvitam ❘
vimooDhaa naanupashyanti pashyanti gnyaanachakshhushhaH ‖ 10 ‖
yatanto yoginashchainaM pashyantyaatmanyavasthitam ❘
yatanto.apyakRRitaatmaano nainaM pashyantyachetasaH ‖ 11 ‖
yadaadityagataM tejo jagadbhaasayate.akhilam ❘
yachchandramasi yachchaagnau tattejo viddhi maamakam ‖ 12 ‖
gaamaavishya cha bhootaani dhaarayaamyahamojasaa ❘
pushhNaami chaushhadheeH sarvaaH somo bhootvaa rasaatmakaH ‖ 13 ‖
ahaM vaishvaanaro bhootvaa praaNinaaM dehamaashritaH ❘
praaNaapaanasamaayuktaH pachaamyannaM chaturvidham ‖ 14 ‖
sarvasya chaahaM hRRidi sannivishhTo mattaH smRRitirgnyaanamapohanaM cha❘
vedaishcha sarvairahameva vedyo vedaantakRRidvedavideva chaaham ‖ 15 ‖
dvaavimau purushhau loke kshharashchaakshhara eva cha ❘
kshharaH sarvaaNi bhootaani kooTastho.akshhara uchyate ‖ 16 ‖
uttamaH purushhastvanyaH paramaatmetyudhaahRRitaH ❘
yo lokatrayamaavishya bibhartyavyaya eeshvaraH ‖ 17 ‖
yasmaatkshharamateeto.ahamakshharaadapi chottamaH ❘
ato.asmi loke vede cha prathitaH purushhottamaH ‖ 18 ‖
yo maamevamasaMmooDho jaanaati purushhottamam ❘
sa sarvavidbhajati maaM sarvabhaavena bhaarata ‖ 19 ‖
iti guhyatamaM shaastramidamuktaM mayaanagha ❘
etadbuddhvaa buddhimaansyaatkRRitakRRityashcha bhaarata ‖ 20 ‖
oM tatsaditi shreemadbhagavadgeetaasoopanishhatsu brahmavidyaayaaM yogashaastre shreekRRishhNaarjunasaMvaade
purushhottamayogo naama panchadasho.adhyaayaH ‖15 ‖
শ্রীমদ্ ভগবদ্ গীত পন্চদশোঽধ্যাযঃ
অথ পংচদশোঽধ্যাযঃ ❘
শ্রীভগবানুবাচ ❘
ঊর্ধ্বমূলমধঃশাখমশ্বত্থং প্রাহুরব্যযম্ ❘
ছংদাংসি যস্য পর্ণানি যস্তং বেদ স বেদবিত্ ‖ 1 ‖
অধশ্চোর্ধ্বং প্রসৃতাস্তস্য শাখা গুণপ্রবৃদ্ধা বিষযপ্রবালাঃ❘
অধশ্চ মূলান্যনুসংততানি কর্মানুবংধীনি মনুষ্যলোকে ‖ 2 ‖
ন রূপমস্যেহ তথোপলভ্যতে নাংতো ন চাদির্ন চ সংপ্রতিষ্ঠা❘
অশ্বত্থমেনং সুবিরূঢমূলমসংগশস্ত্রেণ দৃঢেন ছিত্ত্বা ‖ 3 ‖
ততঃ পদং তত্পরিমার্গিতব্যং যস্মিন্গতা ন নিবর্তংতি ভূযঃ❘
তমেব চাদ্যং পুরুষং প্রপদ্যে যতঃ প্রবৃত্তিঃ প্রসৃতা পুরাণী ‖ 4 ‖
নির্মানমোহা জিতসংগদোষা অধ্যাত্মনিত্যা বিনিবৃত্তকামাঃ❘
দ্বংদ্বৈর্বিমুক্তাঃ সুখদুঃখসংজ্ঞৈর্গচ্ছংত্যমূঢাঃ পদমব্যযং তত্ ‖ 5 ‖
ন তদ্ভাসযতে সূর্যো ন শশাংকো ন পাবকঃ ❘
যদ্গত্বা ন নিবর্তংতে তদ্ধাম পরমং মম ‖ 6 ‖
মমৈবাংশো জীবলোকে জীবভূতঃ সনাতনঃ ❘
মনঃষষ্ঠানীংদ্রিযাণি প্রকৃতিস্থানি কর্ষতি ‖ 7 ‖
শরীরং যদবাপ্নোতি যচ্চাপ্যুত্ক্রামতীশ্বরঃ ❘
গৃহীত্বৈতানি সংযাতি বাযুর্গংধানিবাশযাত্ ‖ 8 ‖
শ্রোত্রং চক্ষুঃ স্পর্শনং চ রসনং ঘ্রাণমেব চ ❘
অধিষ্ঠায মনশ্চাযং বিষযানুপসেবতে ‖ 9 ‖
উত্ক্রামংতং স্থিতং বাপি ভুংজানং বা গুণান্বিতম্ ❘
বিমূঢা নানুপশ্যংতি পশ্যংতি জ্ঞানচক্ষুষঃ ‖ 10 ‖
যতংতো যোগিনশ্চৈনং পশ্যংত্যাত্মন্যবস্থিতম্ ❘
যতংতোঽপ্যকৃতাত্মানো নৈনং পশ্যংত্যচেতসঃ ‖ 11 ‖
যদাদিত্যগতং তেজো জগদ্ভাসযতেঽখিলম্ ❘
যচ্চংদ্রমসি যচ্চাগ্নৌ তত্তেজো বিদ্ধি মামকম্ ‖ 12 ‖
গামাবিশ্য চ ভূতানি ধারযাম্যহমোজসা ❘
পুষ্ণামি চৌষধীঃ সর্বাঃ সোমো ভূত্বা রসাত্মকঃ ‖ 13 ‖
অহং বৈশ্বানরো ভূত্বা প্রাণিনাং দেহমাশ্রিতঃ ❘
প্রাণাপানসমাযুক্তঃ পচাম্যন্নং চতুর্বিধম্ ‖ 14 ‖
সর্বস্য চাহং হৃদি সন্নিবিষ্টো মত্তঃ স্মৃতির্জ্ঞানমপোহনং চ❘
বেদৈশ্চ সর্বৈরহমেব বেদ্যো বেদাংতকৃদ্বেদবিদেব চাহম্ ‖ 15 ‖
দ্বাবিমৌ পুরুষৌ লোকে ক্ষরশ্চাক্ষর এব চ ❘
ক্ষরঃ সর্বাণি ভূতানি কূটস্থোঽক্ষর উচ্যতে ‖ 16 ‖
উত্তমঃ পুরুষস্ত্বন্যঃ পরমাত্মেত্যুধাহৃতঃ ❘
যো লোকত্রযমাবিশ্য বিভর্ত্যব্যয ঈশ্বরঃ ‖ 17 ‖
যস্মাত্ক্ষরমতীতোঽহমক্ষরাদপি চোত্তমঃ ❘
অতোঽস্মি লোকে বেদে চ প্রথিতঃ পুরুষোত্তমঃ ‖ 18 ‖
যো মামেবমসংমূঢো জানাতি পুরুষোত্তমম্ ❘
স সর্ববিদ্ভজতি মাং সর্বভাবেন ভারত ‖ 19 ‖
ইতি গুহ্যতমং শাস্ত্রমিদমুক্তং মযানঘ ❘
এতদ্বুদ্ধ্বা বুদ্ধিমান্স্যাত্কৃতকৃত্যশ্চ ভারত ‖ 20 ‖
ওং তত্সদিতি শ্রীমদ্ভগবদ্গীতাসূপনিষত্সু ব্রহ্মবিদ্যাযাং যোগশাস্ত্রে শ্রীকৃষ্ণার্জুনসংবাদে
পুরুষোত্তমযোগো নাম পংচদশোঽধ্যাযঃ ‖15 ‖
श्रीमद् भगवद् गीत पन्चदशोऽध्यायः
अथ पञ्चदशोऽध्यायः ❘
श्रीभगवानुवाच ❘
ऊर्ध्वमूलमधःशाखमश्वत्थं प्राहुरव्ययम् ❘
छन्दांसि यस्य पर्णानि यस्तं वेद स वेदवित् ‖ 1 ‖
अधश्चोर्ध्वं प्रसृतास्तस्य शाखा गुणप्रवृद्धा विषयप्रवालाः❘
अधश्च मूलान्यनुसन्ततानि कर्मानुबन्धीनि मनुष्यलोके ‖ 2 ‖
न रूपमस्येह तथोपलभ्यते नान्तो न चादिर्न च सम्प्रतिष्ठा❘
अश्वत्थमेनं सुविरूढमूलमसङ्गशस्त्रेण दृढेन छित्त्वा ‖ 3 ‖
ततः पदं तत्परिमार्गितव्यं यस्मिन्गता न निवर्तन्ति भूयः❘
तमेव चाद्यं पुरुषं प्रपद्ये यतः प्रवृत्तिः प्रसृता पुराणी ‖ 4 ‖
निर्मानमोहा जितसङ्गदोषा अध्यात्मनित्या विनिवृत्तकामाः❘
द्वन्द्वैर्विमुक्ताः सुखदुःखसंज्ञैर्गच्छन्त्यमूढाः पदमव्ययं तत् ‖ 5 ‖
न तद्भासयते सूर्यो न शशाङ्को न पावकः ❘
यद्गत्वा न निवर्तन्ते तद्धाम परमं मम ‖ 6 ‖
ममैवांशो जीवलोके जीवभूतः सनातनः ❘
मनःषष्ठानीन्द्रियाणि प्रकृतिस्थानि कर्षति ‖ 7 ‖
शरीरं यदवाप्नोति यच्चाप्युत्क्रामतीश्वरः ❘
गृहीत्वैतानि संयाति वायुर्गन्धानिवाशयात् ‖ 8 ‖
श्रोत्रं चक्षुः स्पर्शनं च रसनं घ्राणमेव च ❘
अधिष्ठाय मनश्चायं विषयानुपसेवते ‖ 9 ‖
उत्क्रामन्तं स्थितं वापि भुञ्जानं वा गुणान्वितम् ❘
विमूढा नानुपश्यन्ति पश्यन्ति ज्ञानचक्षुषः ‖ 10 ‖
यतन्तो योगिनश्चैनं पश्यन्त्यात्मन्यवस्थितम् ❘
यतन्तोऽप्यकृतात्मानो नैनं पश्यन्त्यचेतसः ‖ 11 ‖
यदादित्यगतं तेजो जगद्भासयतेऽखिलम् ❘
यच्चन्द्रमसि यच्चाग्नौ तत्तेजो विद्धि मामकम् ‖ 12 ‖
गामाविश्य च भूतानि धारयाम्यहमोजसा ❘
पुष्णामि चौषधीः सर्वाः सोमो भूत्वा रसात्मकः ‖ 13 ‖
अहं वैश्वानरो भूत्वा प्राणिनां देहमाश्रितः ❘
प्राणापानसमायुक्तः पचाम्यन्नं चतुर्विधम् ‖ 14 ‖
सर्वस्य चाहं हृदि सन्निविष्टो मत्तः स्मृतिर्ज्ञानमपोहनं च❘
वेदैश्च सर्वैरहमेव वेद्यो वेदान्तकृद्वेदविदेव चाहम् ‖ 15 ‖
द्वाविमौ पुरुषौ लोके क्षरश्चाक्षर एव च ❘
क्षरः सर्वाणि भूतानि कूटस्थोऽक्षर उच्यते ‖ 16 ‖
उत्तमः पुरुषस्त्वन्यः परमात्मेत्युधाहृतः ❘
यो लोकत्रयमाविश्य बिभर्त्यव्यय ईश्वरः ‖ 17 ‖
यस्मात्क्षरमतीतोऽहमक्षरादपि चोत्तमः ❘
अतोऽस्मि लोके वेदे च प्रथितः पुरुषोत्तमः ‖ 18 ‖
यो मामेवमसंमूढो जानाति पुरुषोत्तमम् ❘
स सर्वविद्भजति मां सर्वभावेन भारत ‖ 19 ‖
इति गुह्यतमं शास्त्रमिदमुक्तं मयानघ ❘
एतद्बुद्ध्वा बुद्धिमान्स्यात्कृतकृत्यश्च भारत ‖ 20 ‖
ॐ तत्सदिति श्रीमद्भगवद्गीतासूपनिषत्सु ब्रह्मविद्यायां योगशास्त्रे श्रीकृष्णार्जुनसंवादे
पुरुषोत्तमयोगो नाम पञ्चदशोऽध्यायः ‖15 ‖
શ્રીમદ્ ભગવદ્ ગીત પન્ચદશોઽધ્યાયઃ
અથ પંચદશોઽધ્યાયઃ ❘
શ્રીભગવાનુવાચ ❘
ઊર્ધ્વમૂલમધઃશાખમશ્વત્થં પ્રાહુરવ્યયમ્ ❘
છંદાંસિ યસ્ય પર્ણાનિ યસ્તં વેદ સ વેદવિત્ ‖ 1 ‖
અધશ્ચોર્ધ્વં પ્રસૃતાસ્તસ્ય શાખા ગુણપ્રવૃદ્ધા વિષયપ્રવાલાઃ❘
અધશ્ચ મૂલાન્યનુસંતતાનિ કર્માનુબંધીનિ મનુષ્યલોકે ‖ 2 ‖
ન રૂપમસ્યેહ તથોપલભ્યતે નાંતો ન ચાદિર્ન ચ સંપ્રતિષ્ઠા❘
અશ્વત્થમેનં સુવિરૂઢમૂલમસંગશસ્ત્રેણ દૃઢેન છિત્ત્વા ‖ 3 ‖
તતઃ પદં તત્પરિમાર્ગિતવ્યં યસ્મિન્ગતા ન નિવર્તંતિ ભૂયઃ❘
તમેવ ચાદ્યં પુરુષં પ્રપદ્યે યતઃ પ્રવૃત્તિઃ પ્રસૃતા પુરાણી ‖ 4 ‖
નિર્માનમોહા જિતસંગદોષા અધ્યાત્મનિત્યા વિનિવૃત્તકામાઃ❘
દ્વંદ્વૈર્વિમુક્તાઃ સુખદુઃખસંજ્ઞૈર્ગચ્છંત્યમૂઢાઃ પદમવ્યયં તત્ ‖ 5 ‖
ન તદ્ભાસયતે સૂર્યો ન શશાંકો ન પાવકઃ ❘
યદ્ગત્વા ન નિવર્તંતે તદ્ધામ પરમં મમ ‖ 6 ‖
મમૈવાંશો જીવલોકે જીવભૂતઃ સનાતનઃ ❘
મનઃષષ્ઠાનીંદ્રિયાણિ પ્રકૃતિસ્થાનિ કર્ષતિ ‖ 7 ‖
શરીરં યદવાપ્નોતિ યચ્ચાપ્યુત્ક્રામતીશ્વરઃ ❘
ગૃહીત્વૈતાનિ સંયાતિ વાયુર્ગંધાનિવાશયાત્ ‖ 8 ‖
શ્રોત્રં ચક્ષુઃ સ્પર્શનં ચ રસનં ઘ્રાણમેવ ચ ❘
અધિષ્ઠાય મનશ્ચાયં વિષયાનુપસેવતે ‖ 9 ‖
ઉત્ક્રામંતં સ્થિતં વાપિ ભુંજાનં વા ગુણાન્વિતમ્ ❘
વિમૂઢા નાનુપશ્યંતિ પશ્યંતિ જ્ઞાનચક્ષુષઃ ‖ 10 ‖
યતંતો યોગિનશ્ચૈનં પશ્યંત્યાત્મન્યવસ્થિતમ્ ❘
યતંતોઽપ્યકૃતાત્માનો નૈનં પશ્યંત્યચેતસઃ ‖ 11 ‖
યદાદિત્યગતં તેજો જગદ્ભાસયતેઽખિલમ્ ❘
યચ્ચંદ્રમસિ યચ્ચાગ્નૌ તત્તેજો વિદ્ધિ મામકમ્ ‖ 12 ‖
ગામાવિશ્ય ચ ભૂતાનિ ધારયામ્યહમોજસા ❘
પુષ્ણામિ ચૌષધીઃ સર્વાઃ સોમો ભૂત્વા રસાત્મકઃ ‖ 13 ‖
અહં વૈશ્વાનરો ભૂત્વા પ્રાણિનાં દેહમાશ્રિતઃ ❘
પ્રાણાપાનસમાયુક્તઃ પચામ્યન્નં ચતુર્વિધમ્ ‖ 14 ‖
સર્વસ્ય ચાહં હૃદિ સન્નિવિષ્ટો મત્તઃ સ્મૃતિર્જ્ઞાનમપોહનં ચ❘
વેદૈશ્ચ સર્વૈરહમેવ વેદ્યો વેદાંતકૃદ્વેદવિદેવ ચાહમ્ ‖ 15 ‖
દ્વાવિમૌ પુરુષૌ લોકે ક્ષરશ્ચાક્ષર એવ ચ ❘
ક્ષરઃ સર્વાણિ ભૂતાનિ કૂટસ્થોઽક્ષર ઉચ્યતે ‖ 16 ‖
ઉત્તમઃ પુરુષસ્ત્વન્યઃ પરમાત્મેત્યુધાહૃતઃ ❘
યો લોકત્રયમાવિશ્ય બિભર્ત્યવ્યય ઈશ્વરઃ ‖ 17 ‖
યસ્માત્ક્ષરમતીતોઽહમક્ષરાદપિ ચોત્તમઃ ❘
અતોઽસ્મિ લોકે વેદે ચ પ્રથિતઃ પુરુષોત્તમઃ ‖ 18 ‖
યો મામેવમસંમૂઢો જાનાતિ પુરુષોત્તમમ્ ❘
સ સર્વવિદ્ભજતિ માં સર્વભાવેન ભારત ‖ 19 ‖
ઇતિ ગુહ્યતમં શાસ્ત્રમિદમુક્તં મયાનઘ ❘
એતદ્બુદ્ધ્વા બુદ્ધિમાન્સ્યાત્કૃતકૃત્યશ્ચ ભારત ‖ 20 ‖
ઓં તત્સદિતિ શ્રીમદ્ભગવદ્ગીતાસૂપનિષત્સુ બ્રહ્મવિદ્યાયાં યોગશાસ્ત્રે શ્રીકૃષ્ણાર્જુનસંવાદે
પુરુષોત્તમયોગો નામ પંચદશોઽધ્યાયઃ ‖15 ‖
श्रीमद् भगवद् गीत पन्चदशोऽध्यायः
अथ पंचदशोऽध्यायः ❘
श्रीभगवानुवाच ❘
ऊर्ध्वमूलमधःशाखमश्वत्थं प्राहुरव्ययम् ❘
छंदांसि यस्य पर्णानि यस्तं वेद स वेदवित् ‖ 1 ‖
अधश्चोर्ध्वं प्रसृतास्तस्य शाखा गुणप्रवृद्धा विषयप्रवालाः❘
अधश्च मूलान्यनुसंततानि कर्मानुबंधीनि मनुष्यलोके ‖ 2 ‖
न रूपमस्येह तथोपलभ्यते नांतो न चादिर्न च संप्रतिष्ठा❘
अश्वत्थमेनं सुविरूढमूलमसंगशस्त्रेण दृढेन छित्त्वा ‖ 3 ‖
ततः पदं तत्परिमार्गितव्यं यस्मिन्गता न निवर्तंति भूयः❘
तमेव चाद्यं पुरुषं प्रपद्ये यतः प्रवृत्तिः प्रसृता पुराणी ‖ 4 ‖
निर्मानमोहा जितसंगदोषा अध्यात्मनित्या विनिवृत्तकामाः❘
द्वंद्वैर्विमुक्ताः सुखदुःखसंज्ञैर्गच्छंत्यमूढाः पदमव्ययं तत् ‖ 5 ‖
न तद्भासयते सूर्यो न शशांको न पावकः ❘
यद्गत्वा न निवर्तंते तद्धाम परमं मम ‖ 6 ‖
ममैवांशो जीवलोके जीवभूतः सनातनः ❘
मनःषष्ठानींद्रियाणि प्रकृतिस्थानि कर्षति ‖ 7 ‖
शरीरं यदवाप्नोति यच्चाप्युत्क्रामतीश्वरः ❘
गृहीत्वैतानि संयाति वायुर्गंधानिवाशयात् ‖ 8 ‖
श्रोत्रं चक्षुः स्पर्शनं च रसनं घ्राणमेव च ❘
अधिष्ठाय मनश्चायं विषयानुपसेवते ‖ 9 ‖
उत्क्रामंतं स्थितं वापि भुंजानं वा गुणान्वितम् ❘
विमूढा नानुपश्यंति पश्यंति ज्ञानचक्षुषः ‖ 10 ‖
यतंतो योगिनश्चैनं पश्यंत्यात्मन्यवस्थितम् ❘
यतंतोऽप्यकृतात्मानो नैनं पश्यंत्यचेतसः ‖ 11 ‖
यदादित्यगतं तेजो जगद्भासयतेऽखिलम् ❘
यच्चंद्रमसि यच्चाग्नौ तत्तेजो विद्धि मामकम् ‖ 12 ‖
गामाविश्य च भूतानि धारयाम्यहमोजसा ❘
पुष्णामि चौषधीः सर्वाः सोमो भूत्वा रसात्मकः ‖ 13 ‖
अहं वैश्वानरो भूत्वा प्राणिनां देहमाश्रितः ❘
प्राणापानसमायुक्तः पचाम्यन्नं चतुर्विधम् ‖ 14 ‖
सर्वस्य चाहं हृदि सन्निविष्टो मत्तः स्मृतिर्ज्ञानमपोहनं च❘
वेदैश्च सर्वैरहमेव वेद्यो वेदांतकृद्वेदविदेव चाहम् ‖ 15 ‖
द्वाविमौ पुरुषौ लोके क्षरश्चाक्षर एव च ❘
क्षरः सर्वाणि भूतानि कूटस्थोऽक्षर उच्यते ‖ 16 ‖
उत्तमः पुरुषस्त्वन्यः परमात्मेत्युधाहृतः ❘
यो लोकत्रयमाविश्य बिभर्त्यव्यय ईश्वरः ‖ 17 ‖
यस्मात्क्षरमतीतोऽहमक्षरादपि चोत्तमः ❘
अतोऽस्मि लोके वेदे च प्रथितः पुरुषोत्तमः ‖ 18 ‖
यो मामेवमसंमूढो जानाति पुरुषोत्तमम् ❘
स सर्वविद्भजति मां सर्वभावेन भारत ‖ 19 ‖
इति गुह्यतमं शास्त्रमिदमुक्तं मयानघ ❘
एतद्बुद्ध्वा बुद्धिमान्स्यात्कृतकृत्यश्च भारत ‖ 20 ‖
ॐ तत्सदिति श्रीमद्भगवद्गीतासूपनिषत्सु ब्रह्मविद्यायां योगशास्त्रे श्रीकृष्णार्जुनसंवादे
पुरुषोत्तमयोगो नाम पंचदशोऽध्यायः ‖15 ‖
ಶ್ರೀಮದ್ ಭಗವದ್ ಗೀತ ಪನ್ಚದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ
ಅಥ ಪಂಚದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ❘
ಶ್ರೀಭಗವಾನುವಾಚ ❘
ಊರ್ಧ್ವಮೂಲಮಧಃಶಾಖಮಶ್ವತ್ಥಂ ಪ್ರಾಹುರವ್ಯಯಮ್ ❘
ಛಂದಾಂಸಿ ಯಸ್ಯ ಪರ್ಣಾನಿ ಯಸ್ತಂ ವೇದ ಸ ವೇದವಿತ್ ‖ 1 ‖
ಅಧಶ್ಚೋರ್ಧ್ವಂ ಪ್ರಸೃತಾಸ್ತಸ್ಯ ಶಾಖಾ ಗುಣಪ್ರವೃದ್ಧಾ ವಿಷಯಪ್ರವಾಲಾಃ❘
ಅಧಶ್ಚ ಮೂಲಾನ್ಯನುಸಂತತಾನಿ ಕರ್ಮಾನುಬಂಧೀನಿ ಮನುಷ್ಯಲೋಕೇ ‖ 2 ‖
ನ ರೂಪಮಸ್ಯೇಹ ತಥೋಪಲಭ್ಯತೇ ನಾಂತೋ ನ ಚಾದಿರ್ನ ಚ ಸಂಪ್ರತಿಷ್ಠಾ❘
ಅಶ್ವತ್ಥಮೇನಂ ಸುವಿರೂಢಮೂಲಮಸಂಗಶಸ್ತ್ರೇಣ ದೃಢೇನ ಛಿತ್ತ್ವಾ ‖ 3 ‖
ತತಃ ಪದಂ ತತ್ಪರಿಮಾರ್ಗಿತವ್ಯಂ ಯಸ್ಮಿನ್ಗತಾ ನ ನಿವರ್ತಂತಿ ಭೂಯಃ❘
ತಮೇವ ಚಾದ್ಯಂ ಪುರುಷಂ ಪ್ರಪದ್ಯೇ ಯತಃ ಪ್ರವೃತ್ತಿಃ ಪ್ರಸೃತಾ ಪುರಾಣೀ ‖ 4 ‖
ನಿರ್ಮಾನಮೋಹಾ ಜಿತಸಂಗದೋಷಾ ಅಧ್ಯಾತ್ಮನಿತ್ಯಾ ವಿನಿವೃತ್ತಕಾಮಾಃ❘
ದ್ವಂದ್ವೈರ್ವಿಮುಕ್ತಾಃ ಸುಖದುಃಖಸಂಜ್ಞೈರ್ಗಚ್ಛಂತ್ಯಮೂಢಾಃ ಪದಮವ್ಯಯಂ ತತ್ ‖ 5 ‖
ನ ತದ್ಭಾಸಯತೇ ಸೂರ್ಯೋ ನ ಶಶಾಂಕೋ ನ ಪಾವಕಃ ❘
ಯದ್ಗತ್ವಾ ನ ನಿವರ್ತಂತೇ ತದ್ಧಾಮ ಪರಮಂ ಮಮ ‖ 6 ‖
ಮಮೈವಾಂಶೋ ಜೀವಲೋಕೇ ಜೀವಭೂತಃ ಸನಾತನಃ ❘
ಮನಃಷಷ್ಠಾನೀಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಪ್ರಕೃತಿಸ್ಥಾನಿ ಕರ್ಷತಿ ‖ 7 ‖
ಶರೀರಂ ಯದವಾಪ್ನೋತಿ ಯಚ್ಚಾಪ್ಯುತ್ಕ್ರಾಮತೀಶ್ವರಃ ❘
ಗೃಹೀತ್ವೈತಾನಿ ಸಂಯಾತಿ ವಾಯುರ್ಗಂಧಾನಿವಾಶಯಾತ್ ‖ 8 ‖
ಶ್ರೋತ್ರಂ ಚಕ್ಷುಃ ಸ್ಪರ್ಶನಂ ಚ ರಸನಂ ಘ್ರಾಣಮೇವ ಚ ❘
ಅಧಿಷ್ಠಾಯ ಮನಶ್ಚಾಯಂ ವಿಷಯಾನುಪಸೇವತೇ ‖ 9 ‖
ಉತ್ಕ್ರಾಮಂತಂ ಸ್ಥಿತಂ ವಾಪಿ ಭುಂಜಾನಂ ವಾ ಗುಣಾನ್ವಿತಮ್ ❘
ವಿಮೂಢಾ ನಾನುಪಶ್ಯಂತಿ ಪಶ್ಯಂತಿ ಜ್ಞಾನಚಕ್ಷುಷಃ ‖ 10 ‖
ಯತಂತೋ ಯೋಗಿನಶ್ಚೈನಂ ಪಶ್ಯಂತ್ಯಾತ್ಮನ್ಯವಸ್ಥಿತಮ್ ❘
ಯತಂತೋಽಪ್ಯಕೃತಾತ್ಮಾನೋ ನೈನಂ ಪಶ್ಯಂತ್ಯಚೇತಸಃ ‖ 11 ‖
ಯದಾದಿತ್ಯಗತಂ ತೇಜೋ ಜಗದ್ಭಾಸಯತೇಽಖಿಲಮ್ ❘
ಯಚ್ಚಂದ್ರಮಸಿ ಯಚ್ಚಾಗ್ನೌ ತತ್ತೇಜೋ ವಿದ್ಧಿ ಮಾಮಕಮ್ ‖ 12 ‖
ಗಾಮಾವಿಶ್ಯ ಚ ಭೂತಾನಿ ಧಾರಯಾಮ್ಯಹಮೋಜಸಾ ❘
ಪುಷ್ಣಾಮಿ ಚೌಷಧೀಃ ಸರ್ವಾಃ ಸೋಮೋ ಭೂತ್ವಾ ರಸಾತ್ಮಕಃ ‖ 13 ‖
ಅಹಂ ವೈಶ್ವಾನರೋ ಭೂತ್ವಾ ಪ್ರಾಣಿನಾಂ ದೇಹಮಾಶ್ರಿತಃ ❘
ಪ್ರಾಣಾಪಾನಸಮಾಯುಕ್ತಃ ಪಚಾಮ್ಯನ್ನಂ ಚತುರ್ವಿಧಮ್ ‖ 14 ‖
ಸರ್ವಸ್ಯ ಚಾಹಂ ಹೃದಿ ಸನ್ನಿವಿಷ್ಟೋ ಮತ್ತಃ ಸ್ಮೃತಿರ್ಜ್ಞಾನಮಪೋಹನಂ ಚ❘
ವೇದೈಶ್ಚ ಸರ್ವೈರಹಮೇವ ವೇದ್ಯೋ ವೇದಾಂತಕೃದ್ವೇದವಿದೇವ ಚಾಹಮ್ ‖ 15 ‖
ದ್ವಾವಿಮೌ ಪುರುಷೌ ಲೋಕೇ ಕ್ಷರಶ್ಚಾಕ್ಷರ ಏವ ಚ ❘
ಕ್ಷರಃ ಸರ್ವಾಣಿ ಭೂತಾನಿ ಕೂಟಸ್ಥೋಽಕ್ಷರ ಉಚ್ಯತೇ ‖ 16 ‖
ಉತ್ತಮಃ ಪುರುಷಸ್ತ್ವನ್ಯಃ ಪರಮಾತ್ಮೇತ್ಯುಧಾಹೃತಃ ❘
ಯೋ ಲೋಕತ್ರಯಮಾವಿಶ್ಯ ಬಿಭರ್ತ್ಯವ್ಯಯ ಈಶ್ವರಃ ‖ 17 ‖
ಯಸ್ಮಾತ್ಕ್ಷರಮತೀತೋಽಹಮಕ್ಷರಾದಪಿ ಚೋತ್ತಮಃ ❘
ಅತೋಽಸ್ಮಿ ಲೋಕೇ ವೇದೇ ಚ ಪ್ರಥಿತಃ ಪುರುಷೋತ್ತಮಃ ‖ 18 ‖
ಯೋ ಮಾಮೇವಮಸಂಮೂಢೋ ಜಾನಾತಿ ಪುರುಷೋತ್ತಮಮ್ ❘
ಸ ಸರ್ವವಿದ್ಭಜತಿ ಮಾಂ ಸರ್ವಭಾವೇನ ಭಾರತ ‖ 19 ‖
ಇತಿ ಗುಹ್ಯತಮಂ ಶಾಸ್ತ್ರಮಿದಮುಕ್ತಂ ಮಯಾನಘ ❘
ಏತದ್ಬುದ್ಧ್ವಾ ಬುದ್ಧಿಮಾನ್ಸ್ಯಾತ್ಕೃತಕೃತ್ಯಶ್ಚ ಭಾರತ ‖ 20 ‖
ಓಂ ತತ್ಸದಿತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಸೂಪನಿಷತ್ಸು ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಯಾಂ ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರೇ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣಾರ್ಜುನಸಂವಾದೇ
ಪುರುಷೋತ್ತಮಯೋಗೋ ನಾಮ ಪಂಚದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ‖15 ‖
ശ്രീമദ് ഭഗവദ് ഗീത പന്ചദശോഽധ്യായഃ
അഥ പംചദശോഽധ്യായഃ ❘
ശ്രീഭഗവാനുവാച ❘
ഊര്ധ്വമൂലമധഃശാഖമശ്വത്ഥം പ്രാഹുരവ്യയമ് ❘
ഛംദാംസി യസ്യ പര്ണാനി യസ്തം വേദ സ വേദവിത് ‖ 1 ‖
അധശ്ചോര്ധ്വം പ്രസൃതാസ്തസ്യ ശാഖാ ഗുണപ്രവൃദ്ധാ വിഷയപ്രവാലാഃ❘
അധശ്ച മൂലാന്യനുസംതതാനി കര്മാനുബംധീനി മനുഷ്യലോകേ ‖ 2 ‖
ന രൂപമസ്യേഹ തഥോപലഭ്യതേ നാംതോ ന ചാദിര്ന ച സംപ്രതിഷ്ഠാ❘
അശ്വത്ഥമേനം സുവിരൂഢമൂലമസംഗശസ്ത്രേണ ദൃഢേന ഛിത്ത്വാ ‖ 3 ‖
തതഃ പദം തത്പരിമാര്ഗിതവ്യം യസ്മിന്ഗതാ ന നിവര്തംതി ഭൂയഃ❘
തമേവ ചാദ്യം പുരുഷം പ്രപദ്യേ യതഃ പ്രവൃത്തിഃ പ്രസൃതാ പുരാണീ ‖ 4 ‖
നിര്മാനമോഹാ ജിതസംഗദോഷാ അധ്യാത്മനിത്യാ വിനിവൃത്തകാമാഃ❘
ദ്വംദ്വൈര്വിമുക്താഃ സുഖദുഃഖസംജ്ഞൈര്ഗച്ഛംത്യമൂഢാഃ പദമവ്യയം തത് ‖ 5 ‖
ന തദ്ഭാസയതേ സൂര്യോ ന ശശാംകോ ന പാവകഃ ❘
യദ്ഗത്വാ ന നിവര്തംതേ തദ്ധാമ പരമം മമ ‖ 6 ‖
മമൈവാംശോ ജീവലോകേ ജീവഭൂതഃ സനാതനഃ ❘
മനഃഷഷ്ഠാനീംദ്രിയാണി പ്രകൃതിസ്ഥാനി കര്ഷതി ‖ 7 ‖
ശരീരം യദവാപ്നോതി യച്ചാപ്യുത്ക്രാമതീശ്വരഃ ❘
ഗൃഹീത്വൈതാനി സംയാതി വായുര്ഗംധാനിവാശയാത് ‖ 8 ‖
ശ്രോത്രം ചക്ഷുഃ സ്പര്ശനം ച രസനം ഘ്രാണമേവ ച ❘
അധിഷ്ഠായ മനശ്ചായം വിഷയാനുപസേവതേ ‖ 9 ‖
ഉത്ക്രാമംതം സ്ഥിതം വാപി ഭുംജാനം വാ ഗുണാന്വിതമ് ❘
വിമൂഢാ നാനുപശ്യംതി പശ്യംതി ജ്ഞാനചക്ഷുഷഃ ‖ 10 ‖
യതംതോ യോഗിനശ്ചൈനം പശ്യംത്യാത്മന്യവസ്ഥിതമ് ❘
യതംതോഽപ്യകൃതാത്മാനോ നൈനം പശ്യംത്യചേതസഃ ‖ 11 ‖
യദാദിത്യഗതം തേജോ ജഗദ്ഭാസയതേഽഖിലമ് ❘
യച്ചംദ്രമസി യച്ചാഗ്നൌ തത്തേജോ വിദ്ധി മാമകമ് ‖ 12 ‖
ഗാമാവിശ്യ ച ഭൂതാനി ധാരയാമ്യഹമോജസാ ❘
പുഷ്ണാമി ചൌഷധീഃ സര്വാഃ സോമോ ഭൂത്വാ രസാത്മകഃ ‖ 13 ‖
അഹം വൈശ്വാനരോ ഭൂത്വാ പ്രാണിനാം ദേഹമാശ്രിതഃ ❘
പ്രാണാപാനസമായുക്തഃ പചാമ്യന്നം ചതുര്വിധമ് ‖ 14 ‖
സര്വസ്യ ചാഹം ഹൃദി സന്നിവിഷ്ടോ മത്തഃ സ്മൃതിര്ജ്ഞാനമപോഹനം ച❘
വേദൈശ്ച സര്വൈരഹമേവ വേദ്യോ വേദാംതകൃദ്വേദവിദേവ ചാഹമ് ‖ 15 ‖
ദ്വാവിമൌ പുരുഷൌ ലോകേ ക്ഷരശ്ചാക്ഷര ഏവ ച ❘
ക്ഷരഃ സര്വാണി ഭൂതാനി കൂടസ്ഥോഽക്ഷര ഉച്യതേ ‖ 16 ‖
ഉത്തമഃ പുരുഷസ്ത്വന്യഃ പരമാത്മേത്യുധാഹൃതഃ ❘
യോ ലോകത്രയമാവിശ്യ ബിഭര്ത്യവ്യയ ഈശ്വരഃ ‖ 17 ‖
യസ്മാത്ക്ഷരമതീതോഽഹമക്ഷരാദപി ചോത്തമഃ ❘
അതോഽസ്മി ലോകേ വേദേ ച പ്രഥിതഃ പുരുഷോത്തമഃ ‖ 18 ‖
യോ മാമേവമസംമൂഢോ ജാനാതി പുരുഷോത്തമമ് ❘
സ സര്വവിദ്ഭജതി മാം സര്വഭാവേന ഭാരത ‖ 19 ‖
ഇതി ഗുഹ്യതമം ശാസ്ത്രമിദമുക്തം മയാനഘ ❘
ഏതദ്ബുദ്ധ്വാ ബുദ്ധിമാന്സ്യാത്കൃതകൃത്യശ്ച ഭാരത ‖ 20 ‖
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാര്ജുനസംവാദേ
പുരുഷോത്തമയോഗോ നാമ പംചദശോഽധ്യായഃ ‖15 ‖
ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭଗଵଦ୍ ଗୀତ ପନ୍ଚଦଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ
ଅଥ ପଂଚଦଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ❘
ଶ୍ରୀଭଗଵାନୁଵାଚ ❘
ଊର୍ଧ୍ଵମୂଲମଧଃଶାଖମଶ୍ଵତ୍ଥଂ ପ୍ରାହୁରଵ୍ଯଯମ୍ ❘
ଛଂଦାଂସି ଯସ୍ଯ ପର୍ଣାନି ଯସ୍ତଂ ଵେଦ ସ ଵେଦଵିତ୍ ‖ 1 ‖
ଅଧଶ୍ଚୋର୍ଧ୍ଵଂ ପ୍ରସୃତାସ୍ତସ୍ଯ ଶାଖା ଗୁଣପ୍ରଵୃଦ୍ଧା ଵିଷଯପ୍ରଵାଲାଃ❘
ଅଧଶ୍ଚ ମୂଲାନ୍ଯନୁସଂତତାନି କର୍ମାନୁବଂଧୀନି ମନୁଷ୍ଯଲୋକେ ‖ 2 ‖
ନ ରୂପମସ୍ଯେହ ତଥୋପଲଭ୍ଯତେ ନାଂତୋ ନ ଚାଦିର୍ନ ଚ ସଂପ୍ରତିଷ୍ଠା❘
ଅଶ୍ଵତ୍ଥମେନଂ ସୁଵିରୂଢମୂଲମସଂଗଶସ୍ତ୍ରେଣ ଦୃଢେନ ଛିତ୍ତ୍ଵା ‖ 3 ‖
ତତଃ ପଦଂ ତତ୍ପରିମାର୍ଗିତଵ୍ଯଂ ଯସ୍ମିନ୍ଗତା ନ ନିଵର୍ତଂତି ଭୂଯଃ❘
ତମେଵ ଚାଦ୍ଯଂ ପୁରୁଷଂ ପ୍ରପଦ୍ଯେ ଯତଃ ପ୍ରଵୃତ୍ତିଃ ପ୍ରସୃତା ପୁରାଣୀ ‖ 4 ‖
ନିର୍ମାନମୋହା ଜିତସଂଗଦୋଷା ଅଧ୍ଯାତ୍ମନିତ୍ଯା ଵିନିଵୃତ୍ତକାମାଃ❘
ଦ୍ଵଂଦ୍ଵୈର୍ଵିମୁକ୍ତାଃ ସୁଖଦୁଃଖସଂଜ୍ଞୈର୍ଗଚ୍ଛଂତ୍ଯମୂଢାଃ ପଦମଵ୍ଯଯଂ ତତ୍ ‖ 5 ‖
ନ ତଦ୍ଭାସଯତେ ସୂର୍ଯୋ ନ ଶଶାଂକୋ ନ ପାଵକଃ ❘
ଯଦ୍ଗତ୍ଵା ନ ନିଵର୍ତଂତେ ତଦ୍ଧାମ ପରମଂ ମମ ‖ 6 ‖
ମମୈଵାଂଶୋ ଜୀଵଲୋକେ ଜୀଵଭୂତଃ ସନାତନଃ ❘
ମନଃଷଷ୍ଠାନୀଂଦ୍ରିଯାଣି ପ୍ରକୃତିସ୍ଥାନି କର୍ଷତି ‖ 7 ‖
ଶରୀରଂ ଯଦଵାପ୍ନୋତି ଯଚ୍ଚାପ୍ଯୁତ୍କ୍ରାମତୀଶ୍ଵରଃ ❘
ଗୃହୀତ୍ଵୈତାନି ସଂଯାତି ଵାଯୁର୍ଗଂଧାନିଵାଶଯାତ୍ ‖ 8 ‖
ଶ୍ରୋତ୍ରଂ ଚକ୍ଷୁଃ ସ୍ପର୍ଶନଂ ଚ ରସନଂ ଘ୍ରାଣମେଵ ଚ ❘
ଅଧିଷ୍ଠାଯ ମନଶ୍ଚାଯଂ ଵିଷଯାନୁପସେଵତେ ‖ 9 ‖
ଉତ୍କ୍ରାମଂତଂ ସ୍ଥିତଂ ଵାପି ଭୁଂଜାନଂ ଵା ଗୁଣାନ୍ଵିତମ୍ ❘
ଵିମୂଢା ନାନୁପଶ୍ଯଂତି ପଶ୍ଯଂତି ଜ୍ଞାନଚକ୍ଷୁଷଃ ‖ 10 ‖
ଯତଂତୋ ଯୋଗିନଶ୍ଚୈନଂ ପଶ୍ଯଂତ୍ଯାତ୍ମନ୍ଯଵସ୍ଥିତମ୍ ❘
ଯତଂତୋଽପ୍ଯକୃତାତ୍ମାନୋ ନୈନଂ ପଶ୍ଯଂତ୍ଯଚେତସଃ ‖ 11 ‖
ଯଦାଦିତ୍ଯଗତଂ ତେଜୋ ଜଗଦ୍ଭାସଯତେଽଖିଲମ୍ ❘
ଯଚ୍ଚଂଦ୍ରମସି ଯଚ୍ଚାଗ୍ନୌ ତତ୍ତେଜୋ ଵିଦ୍ଧି ମାମକମ୍ ‖ 12 ‖
ଗାମାଵିଶ୍ଯ ଚ ଭୂତାନି ଧାରଯାମ୍ଯହମୋଜସା ❘
ପୁଷ୍ଣାମି ଚୌଷଧୀଃ ସର୍ଵାଃ ସୋମୋ ଭୂତ୍ଵା ରସାତ୍ମକଃ ‖ 13 ‖
ଅହଂ ଵୈଶ୍ଵାନରୋ ଭୂତ୍ଵା ପ୍ରାଣିନାଂ ଦେହମାଶ୍ରିତଃ ❘
ପ୍ରାଣାପାନସମାଯୁକ୍ତଃ ପଚାମ୍ଯନ୍ନଂ ଚତୁର୍ଵିଧମ୍ ‖ 14 ‖
ସର୍ଵସ୍ଯ ଚାହଂ ହୃଦି ସନ୍ନିଵିଷ୍ଟୋ ମତ୍ତଃ ସ୍ମୃତିର୍ଜ୍ଞାନମପୋହନଂ ଚ❘
ଵେଦୈଶ୍ଚ ସର୍ଵୈରହମେଵ ଵେଦ୍ଯୋ ଵେଦାଂତକୃଦ୍ଵେଦଵିଦେଵ ଚାହମ୍ ‖ 15 ‖
ଦ୍ଵାଵିମୌ ପୁରୁଷୌ ଲୋକେ କ୍ଷରଶ୍ଚାକ୍ଷର ଏଵ ଚ ❘
କ୍ଷରଃ ସର୍ଵାଣି ଭୂତାନି କୂଟସ୍ଥୋଽକ୍ଷର ଉଚ୍ଯତେ ‖ 16 ‖
ଉତ୍ତମଃ ପୁରୁଷସ୍ତ୍ଵନ୍ଯଃ ପରମାତ୍ମେତ୍ଯୁଧାହୃତଃ ❘
ଯୋ ଲୋକତ୍ରଯମାଵିଶ୍ଯ ବିଭର୍ତ୍ଯଵ୍ଯଯ ଈଶ୍ଵରଃ ‖ 17 ‖
ଯସ୍ମାତ୍କ୍ଷରମତୀତୋଽହମକ୍ଷରାଦପି ଚୋତ୍ତମଃ ❘
ଅତୋଽସ୍ମି ଲୋକେ ଵେଦେ ଚ ପ୍ରଥିତଃ ପୁରୁଷୋତ୍ତମଃ ‖ 18 ‖
ଯୋ ମାମେଵମସଂମୂଢୋ ଜାନାତି ପୁରୁଷୋତ୍ତମମ୍ ❘
ସ ସର୍ଵଵିଦ୍ଭଜତି ମାଂ ସର୍ଵଭାଵେନ ଭାରତ ‖ 19 ‖
ଇତି ଗୁହ୍ଯତମଂ ଶାସ୍ତ୍ରମିଦମୁକ୍ତଂ ମଯାନଘ ❘
ଏତଦ୍ବୁଦ୍ଧ୍ଵା ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ସ୍ଯାତ୍କୃତକୃତ୍ଯଶ୍ଚ ଭାରତ ‖ 20 ‖
ଓଂ ତତ୍ସଦିତି ଶ୍ରୀମଦ୍ଭଗଵଦ୍ଗୀତାସୂପନିଷତ୍ସୁ ବ୍ରହ୍ମଵିଦ୍ଯାଯାଂ ଯୋଗଶାସ୍ତ୍ରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣାର୍ଜୁନସଂଵାଦେ
ପୁରୁଷୋତ୍ତମଯୋଗୋ ନାମ ପଂଚଦଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ‖15 ‖
ಶ್ರೀಮದ್ ಭಗವದ್ ಗೀತ ಪನ್ಚದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ
ಅಥ ಪಞ್ಚದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ❘
ಶ್ರೀಭಗವಾನುವಾಚ ❘
ಊರ್ಧ್ವಮೂಲಮಧಃಶಾಖಮಶ್ವತ್ಥಂ ಪ್ರಾಹುರವ್ಯಯಮ್ ❘
ಛನ್ದಾಂಸಿ ಯಸ್ಯ ಪರ್ಣಾನಿ ಯಸ್ತಂ ವೇದ ಸ ವೇದವಿತ್ ‖ 1 ‖
ಅಧಶ್ಚೋರ್ಧ್ವಂ ಪ್ರಸೃತಾಸ್ತಸ್ಯ ಶಾಖಾ ಗುಣಪ್ರವೃದ್ಧಾ ವಿಷಯಪ್ರವಾಲಾಃ❘
ಅಧಶ್ಚ ಮೂಲಾನ್ಯನುಸನ್ತತಾನಿ ಕರ್ಮಾನುಬನ್ಧೀನಿ ಮನುಷ್ಯಲೋಕೇ ‖ 2 ‖
ನ ರೂಪಮಸ್ಯೇಹ ತಥೋಪಲಭ್ಯತೇ ನಾನ್ತೋ ನ ಚಾದಿರ್ನ ಚ ಸಮ್ಪ್ರತಿಷ್ಠಾ❘
ಅಶ್ವತ್ಥಮೇನಂ ಸುವಿರೂಢಮೂಲಮಸಙ್ಗಶಸ್ತ್ರೇಣ ದೃಢೇನ ಛಿತ್ತ್ವಾ ‖ 3 ‖
ತತಃ ಪದಂ ತತ್ಪರಿಮಾರ್ಗಿತವ್ಯಂ ಯಸ್ಮಿನ್ಗತಾ ನ ನಿವರ್ತನ್ತಿ ಭೂಯಃ❘
ತಮೇವ ಚಾದ್ಯಂ ಪುರುಷಂ ಪ್ರಪದ್ಯೇ ಯತಃ ಪ್ರವೃತ್ತಿಃ ಪ್ರಸೃತಾ ಪುರಾಣೀ ‖ 4 ‖
ನಿರ್ಮಾನಮೋಹಾ ಜಿತಸಙ್ಗದೋಷಾ ಅಧ್ಯಾತ್ಮನಿತ್ಯಾ ವಿನಿವೃತ್ತಕಾಮಾಃ❘
ದ್ವನ್ದ್ವೈರ್ವಿಮುಕ್ತಾಃ ಸುಖದುಃಖಸಂಜ್ಞೈರ್ಗಚ್ಛನ್ತ್ಯಮೂಢಾಃ ಪದಮವ್ಯಯಂ ತತ್ ‖ 5 ‖
ನ ತದ್ಭಾಸಯತೇ ಸೂರ್ಯೋ ನ ಶಶಾಙ್ಕೋ ನ ಪಾವಕಃ ❘
ಯದ್ಗತ್ವಾ ನ ನಿವರ್ತನ್ತೇ ತದ್ಧಾಮ ಪರಮಂ ಮಮ ‖ 6 ‖
ಮಮೈವಾಂಶೋ ಜೀವಲೋಕೇ ಜೀವಭೂತಃ ಸನಾತನಃ ❘
ಮನಃಷಷ್ಠಾನೀನ್ದ್ರಿಯಾಣಿ ಪ್ರಕೃತಿಸ್ಥಾನಿ ಕರ್ಷತಿ ‖ 7 ‖
ಶರೀರಂ ಯದವಾಪ್ನೋತಿ ಯಚ್ಚಾಪ್ಯುತ್ಕ್ರಾಮತೀಶ್ವರಃ ❘
ಗೃಹೀತ್ವೈತಾನಿ ಸಂಯಾತಿ ವಾಯುರ್ಗನ್ಧಾನಿವಾಶಯಾತ್ ‖ 8 ‖
ಶ್ರೋತ್ರಂ ಚಕ್ಷುಃ ಸ್ಪರ್ಶನಂ ಚ ರಸನಂ ಘ್ರಾಣಮೇವ ಚ ❘
ಅಧಿಷ್ಠಾಯ ಮನಶ್ಚಾಯಂ ವಿಷಯಾನುಪಸೇವತೇ ‖ 9 ‖
ಉತ್ಕ್ರಾಮನ್ತಂ ಸ್ಥಿತಂ ವಾಪಿ ಭುಞ್ಜಾನಂ ವಾ ಗುಣಾನ್ವಿತಮ್ ❘
ವಿಮೂಢಾ ನಾನುಪಶ್ಯನ್ತಿ ಪಶ್ಯನ್ತಿ ಜ್ಞಾನಚಕ್ಷುಷಃ ‖ 10 ‖
ಯತನ್ತೋ ಯೋಗಿನಶ್ಚೈನಂ ಪಶ್ಯನ್ತ್ಯಾತ್ಮನ್ಯವಸ್ಥಿತಮ್ ❘
ಯತನ್ತೋಽಪ್ಯಕೃತಾತ್ಮಾನೋ ನೈನಂ ಪಶ್ಯನ್ತ್ಯಚೇತಸಃ ‖ 11 ‖
ಯದಾದಿತ್ಯಗತಂ ತೇಜೋ ಜಗದ್ಭಾಸಯತೇಽಖಿಲಮ್ ❘
ಯಚ್ಚನ್ದ್ರಮಸಿ ಯಚ್ಚಾಗ್ನೌ ತತ್ತೇಜೋ ವಿದ್ಧಿ ಮಾಮಕಮ್ ‖ 12 ‖
ಗಾಮಾವಿಶ್ಯ ಚ ಭೂತಾನಿ ಧಾರಯಾಮ್ಯಹಮೋಜಸಾ ❘
ಪುಷ್ಣಾಮಿ ಚೌಷಧೀಃ ಸರ್ವಾಃ ಸೋಮೋ ಭೂತ್ವಾ ರಸಾತ್ಮಕಃ ‖ 13 ‖
ಅಹಂ ವೈಶ್ವಾನರೋ ಭೂತ್ವಾ ಪ್ರಾಣಿನಾಂ ದೇಹಮಾಶ್ರಿತಃ ❘
ಪ್ರಾಣಾಪಾನಸಮಾಯುಕ್ತಃ ಪಚಾಮ್ಯನ್ನಂ ಚತುರ್ವಿಧಮ್ ‖ 14 ‖
ಸರ್ವಸ್ಯ ಚಾಹಂ ಹೃದಿ ಸನ್ನಿವಿಷ್ಟೋ ಮತ್ತಃ ಸ್ಮೃತಿರ್ಜ್ಞಾನಮಪೋಹನಂ ಚ❘
ವೇದೈಶ್ಚ ಸರ್ವೈರಹಮೇವ ವೇದ್ಯೋ ವೇದಾನ್ತಕೃದ್ವೇದವಿದೇವ ಚಾಹಮ್ ‖ 15 ‖
ದ್ವಾವಿಮೌ ಪುರುಷೌ ಲೋಕೇ ಕ್ಷರಶ್ಚಾಕ್ಷರ ಏವ ಚ ❘
ಕ್ಷರಃ ಸರ್ವಾಣಿ ಭೂತಾನಿ ಕೂಟಸ್ಥೋಽಕ್ಷರ ಉಚ್ಯತೇ ‖ 16 ‖
ಉತ್ತಮಃ ಪುರುಷಸ್ತ್ವನ್ಯಃ ಪರಮಾತ್ಮೇತ್ಯುಧಾಹೃತಃ ❘
ಯೋ ಲೋಕತ್ರಯಮಾವಿಶ್ಯ ಬಿಭರ್ತ್ಯವ್ಯಯ ಈಶ್ವರಃ ‖ 17 ‖
ಯಸ್ಮಾತ್ಕ್ಷರಮತೀತೋಽಹಮಕ್ಷರಾದಪಿ ಚೋತ್ತಮಃ ❘
ಅತೋಽಸ್ಮಿ ಲೋಕೇ ವೇದೇ ಚ ಪ್ರಥಿತಃ ಪುರುಷೋತ್ತಮಃ ‖ 18 ‖
ಯೋ ಮಾಮೇವಮಸಂಮೂಢೋ ಜಾನಾತಿ ಪುರುಷೋತ್ತಮಮ್ ❘
ಸ ಸರ್ವವಿದ್ಭಜತಿ ಮಾಂ ಸರ್ವಭಾವೇನ ಭಾರತ ‖ 19 ‖
ಇತಿ ಗುಹ್ಯತಮಂ ಶಾಸ್ತ್ರಮಿದಮುಕ್ತಂ ಮಯಾನಘ ❘
ಏತದ್ಬುದ್ಧ್ವಾ ಬುದ್ಧಿಮಾನ್ಸ್ಯಾತ್ಕೃತಕೃತ್ಯಶ್ಚ ಭಾರತ ‖ 20 ‖
ಓಂ ತತ್ಸದಿತಿ ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಸೂಪನಿಷತ್ಸು ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಯಾಂ ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರೇ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣಾರ್ಜುನಸಂವಾದೇ
ಪುರುಷೋತ್ತಮಯೋಗೋ ನಾಮ ಪಞ್ಚದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ ‖15 ‖
శ్రీమద్ భగవద్ గీత పన్చదశోఽధ్యాయః
అథ పఞ్చదశోఽధ్యాయః ❘
శ్రీభగవానువాచ ❘
ఊర్ధ్వమూలమధఃశాఖమశ్వత్థం ప్రాహురవ్యయమ్ ❘
ఛన్దాంసి యస్య పర్ణాని యస్తం వేద స వేదవిత్ ‖ 1 ‖
అధశ్చోర్ధ్వం ప్రసృతాస్తస్య శాఖా గుణప్రవృద్ధా విషయప్రవాలాః❘
అధశ్చ మూలాన్యనుసన్తతాని కర్మానుబన్ధీని మనుష్యలోకే ‖ 2 ‖
న రూపమస్యేహ తథోపలభ్యతే నాన్తో న చాదిర్న చ సమ్ప్రతిష్ఠా❘
అశ్వత్థమేనం సువిరూఢమూలమసఙ్గశస్త్రేణ దృఢేన ఛిత్త్వా ‖ 3 ‖
తతః పదం తత్పరిమార్గితవ్యం యస్మిన్గతా న నివర్తన్తి భూయః❘
తమేవ చాద్యం పురుషం ప్రపద్యే యతః ప్రవృత్తిః ప్రసృతా పురాణీ ‖ 4 ‖
నిర్మానమోహా జితసఙ్గదోషా అధ్యాత్మనిత్యా వినివృత్తకామాః❘
ద్వన్ద్వైర్విముక్తాః సుఖదుఃఖసంజ్ఞైర్గచ్ఛన్త్యమూఢాః పదమవ్యయం తత్ ‖ 5 ‖
న తద్భాసయతే సూర్యో న శశాఙ్కో న పావకః ❘
యద్గత్వా న నివర్తన్తే తద్ధామ పరమం మమ ‖ 6 ‖
మమైవాంశో జీవలోకే జీవభూతః సనాతనః ❘
మనఃషష్ఠానీన్ద్రియాణి ప్రకృతిస్థాని కర్షతి ‖ 7 ‖
శరీరం యదవాప్నోతి యచ్చాప్యుత్క్రామతీశ్వరః ❘
గృహీత్వైతాని సంయాతి వాయుర్గన్ధానివాశయాత్ ‖ 8 ‖
శ్రోత్రం చక్షుః స్పర్శనం చ రసనం ఘ్రాణమేవ చ ❘
అధిష్ఠాయ మనశ్చాయం విషయానుపసేవతే ‖ 9 ‖
ఉత్క్రామన్తం స్థితం వాపి భుఞ్జానం వా గుణాన్వితమ్ ❘
విమూఢా నానుపశ్యన్తి పశ్యన్తి జ్ఞానచక్షుషః ‖ 10 ‖
యతన్తో యోగినశ్చైనం పశ్యన్త్యాత్మన్యవస్థితమ్ ❘
యతన్తోఽప్యకృతాత్మానో నైనం పశ్యన్త్యచేతసః ‖ 11 ‖
యదాదిత్యగతం తేజో జగద్భాసయతేఽఖిలమ్ ❘
యచ్చన్ద్రమసి యచ్చాగ్నౌ తత్తేజో విద్ధి మామకమ్ ‖ 12 ‖
గామావిశ్య చ భూతాని ధారయామ్యహమోజసా ❘
పుష్ణామి చౌషధీః సర్వాః సోమో భూత్వా రసాత్మకః ‖ 13 ‖
అహం వైశ్వానరో భూత్వా ప్రాణినాం దేహమాశ్రితః ❘
ప్రాణాపానసమాయుక్తః పచామ్యన్నం చతుర్విధమ్ ‖ 14 ‖
సర్వస్య చాహం హృది సన్నివిష్టో మత్తః స్మృతిర్జ్ఞానమపోహనం చ❘
వేదైశ్చ సర్వైరహమేవ వేద్యో వేదాన్తకృద్వేదవిదేవ చాహమ్ ‖ 15 ‖
ద్వావిమౌ పురుషౌ లోకే క్షరశ్చాక్షర ఏవ చ ❘
క్షరః సర్వాణి భూతాని కూటస్థోఽక్షర ఉచ్యతే ‖ 16 ‖
ఉత్తమః పురుషస్త్వన్యః పరమాత్మేత్యుధాహృతః ❘
యో లోకత్రయమావిశ్య బిభర్త్యవ్యయ ఈశ్వరః ‖ 17 ‖
యస్మాత్క్షరమతీతోఽహమక్షరాదపి చోత్తమః ❘
అతోఽస్మి లోకే వేదే చ ప్రథితః పురుషోత్తమః ‖ 18 ‖
యో మామేవమసంమూఢో జానాతి పురుషోత్తమమ్ ❘
స సర్వవిద్భజతి మాం సర్వభావేన భారత ‖ 19 ‖
ఇతి గుహ్యతమం శాస్త్రమిదముక్తం మయానఘ ❘
ఏతద్బుద్ధ్వా బుద్ధిమాన్స్యాత్కృతకృత్యశ్చ భారత ‖ 20 ‖
ఓం తత్సదితి శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే శ్రీకృష్ణార్జునసంవాదే
పురుషోత్తమయోగో నామ పఞ్చదశోఽధ్యాయః ‖15 ‖
ஶ்ரீமத்3 ப4க3வத்3 கீ3த பந்சத3ஶோத்4யாயஃ
அத2 பஂசத3ஶோத்4யாயஃ ❘
ஶ்ரீப4க3வாநுவாச ❘
ஊர்த்4வமூலமதஃ4ஶாக2மஶ்வத்த2ம் ப்ராஹுரவ்யயம் ❘
ச2ந்தா3ம்ஸி யஸ்ய பர்ணாநி யஸ்தம் வேத3 ஸ வேத3வித் ‖ 1 ‖
அத4ஶ்சோர்த்4வம் ப்ரஸ்ருதாஸ்தஸ்ய ஶாகா2 கு3ணப்ரவ்ருத்3தா4 விஷயப்ரவாலாஃ❘
அத4ஶ்ச மூலாந்யநுஸந்ததாநி கர்மாநுப3ந்தீ4நி மநுஷ்யலோகே ‖ 2 ‖
ந ரூபமஸ்யேஹ ததோ2பலப்4யதே நாந்தோ ந சாதி3ர்ந ச ஸம்ப்ரதிஷ்டா2❘
அஶ்வத்த2மேநம் ஸுவிரூட4மூலமஸங்க3ஶஸ்த்ரேண த்3ருடே4ந சி2த்த்வா ‖ 3 ‖
ததஃ பத3ம் தத்பரிமார்கி3தவ்யம் யஸ்மிந்க3தா ந நிவர்தந்தி பூ4யஃ❘
தமேவ சாத்3யம் புருஷம் ப்ரபத்3யே யதஃ ப்ரவ்ருத்திஃ ப்ரஸ்ருதா புராணீ ‖ 4 ‖
நிர்மாநமோஹா ஜிதஸங்க3தோ3ஷா அத்4யாத்மநித்யா விநிவ்ருத்தகாமாஃ❘
த்3வந்த்3வைர்விமுக்தாஃ ஸுக2து3ஃக2ஸம்ஜ்ஞைர்க3ச்ச2ந்த்யமூடா4ஃ பத3மவ்யயம் தத் ‖ 5 ‖
ந தத்3பா4ஸயதே ஸூர்யோ ந ஶஶாஂகோ ந பாவகஃ ❘
யத்3க3த்வா ந நிவர்தந்தே தத்3தா4ம பரமம் மம ‖ 6 ‖
மமைவாம்ஶோ ஜீவலோகே ஜீவபூ4தஃ ஸநாதநஃ ❘
மநஃஷஷ்டா2நீந்த்3ரியாணி ப்ரக்ருதிஸ்தா2நி கர்ஷதி ‖ 7 ‖
ஶரீரம் யத3வாப்நோதி யச்சாப்யுத்க்ராமதீஶ்வரஃ ❘
க்3ருஹீத்வைதாநி ஸம்யாதி வாயுர்க3ந்தா4நிவாஶயாத் ‖ 8 ‖
ஶ்ரோத்ரம் சக்ஷுஃ ஸ்பர்ஶநம் ச ரஸநம் க்4ராணமேவ ச ❘
அதி4ஷ்டா2ய மநஶ்சாயம் விஷயாநுபஸேவதே ‖ 9 ‖
உத்க்ராமந்தம் ஸ்தி2தம் வாபி பு4ஂஜாநம் வா கு3ணாந்விதம் ❘
விமூடா4 நாநுபஶ்யந்தி பஶ்யந்தி ஜ்ஞாநசக்ஷுஷஃ ‖ 1௦ ‖
யதந்தோ யோகி3நஶ்சைநம் பஶ்யந்த்யாத்மந்யவஸ்தி2தம் ❘
யதந்தோப்யக்ருதாத்மாநோ நைநம் பஶ்யந்த்யசேதஸஃ ‖ 11 ‖
யதா3தி3த்யக3தம் தேஜோ ஜக3த்3பா4ஸயதேகி2லம் ❘
யச்சந்த்3ரமஸி யச்சாக்3நௌ தத்தேஜோ வித்3தி4 மாமகம் ‖ 12 ‖
கா3மாவிஶ்ய ச பூ4தாநி தா4ரயாம்யஹமோஜஸா ❘
புஷ்ணாமி சௌஷதீ4ஃ ஸர்வாஃ ஸோமோ பூ4த்வா ரஸாத்மகஃ ‖ 13 ‖
அஹம் வைஶ்வாநரோ பூ4த்வா ப்ராணிநாம் தே3ஹமாஶ்ரிதஃ ❘
ப்ராணாபாநஸமாயுக்தஃ பசாம்யந்நம் சதுர்வித4ம் ‖ 14 ‖
ஸர்வஸ்ய சாஹம் ஹ்ருதி3 ஸந்நிவிஷ்டோ மத்தஃ ஸ்ம்ருதிர்ஜ்ஞாநமபோஹநம் ச❘
வேதை3ஶ்ச ஸர்வைரஹமேவ வேத்3யோ வேதா3ந்தக்ருத்3வேத3விதே3வ சாஹம் ‖ 15 ‖
த்3வாவிமௌ புருஷௌ லோகே க்ஷரஶ்சாக்ஷர ஏவ ச ❘
க்ஷரஃ ஸர்வாணி பூ4தாநி கூடஸ்தோ2க்ஷர உச்யதே ‖ 16 ‖
உத்தமஃ புருஷஸ்த்வந்யஃ பரமாத்மேத்யுதா4ஹ்ருதஃ ❘
யோ லோகத்ரயமாவிஶ்ய பி3ப4ர்த்யவ்யய ஈஶ்வரஃ ‖ 17 ‖
யஸ்மாத்க்ஷரமதீதோஹமக்ஷராத3பி சோத்தமஃ ❘
அதோஸ்மி லோகே வேதே3 ச ப்ரதி2தஃ புருஷோத்தமஃ ‖ 18 ‖
யோ மாமேவமஸம்மூடோ4 ஜாநாதி புருஷோத்தமம் ❘
ஸ ஸர்வவித்3பஜ4தி மாம் ஸர்வபா4வேந பா4ரத ‖ 19 ‖
இதி கு3ஹ்யதமம் ஶாஸ்த்ரமித3முக்தம் மயாநக4 ❘
ஏதத்3பு3த்3த்4வா பு3த்3தி4மாந்ஸ்யாத்க்ருதக்ருத்யஶ்ச பா4ரத ‖ 2௦ ‖
ஓம் தத்ஸதி3தி ஶ்ரீமத்3ப4க3வத்3கீ3தாஸூபநிஷத்ஸு ப்3ரஹ்மவித்3யாயாம் யோக3ஶாஸ்த்ரே ஶ்ரீக்ருஷ்ணார்ஜுநஸம்வாதே3
புருஷோத்தமயோகோ3 நாம பஂசத3ஶோத்4யாயஃ ‖15 ‖
శ్రీమద్ భగవద్ గీత పన్చదశోఽధ్యాయః
అథ పంచదశోఽధ్యాయః ❘
శ్రీభగవానువాచ ❘
ఊర్ధ్వమూలమధఃశాఖమశ్వత్థం ప్రాహురవ్యయమ్ ❘
ఛందాంసి యస్య పర్ణాని యస్తం వేద స వేదవిత్ ‖ 1 ‖
అధశ్చోర్ధ్వం ప్రసృతాస్తస్య శాఖా గుణప్రవృద్ధా విషయప్రవాలాః❘
అధశ్చ మూలాన్యనుసంతతాని కర్మానుబంధీని మనుష్యలోకే ‖ 2 ‖
న రూపమస్యేహ తథోపలభ్యతే నాంతో న చాదిర్న చ సంప్రతిష్ఠా❘
అశ్వత్థమేనం సువిరూఢమూలమసంగశస్త్రేణ దృఢేన ఛిత్త్వా ‖ 3 ‖
తతః పదం తత్పరిమార్గితవ్యం యస్మిన్గతా న నివర్తంతి భూయః❘
తమేవ చాద్యం పురుషం ప్రపద్యే యతః ప్రవృత్తిః ప్రసృతా పురాణీ ‖ 4 ‖
నిర్మానమోహా జితసంగదోషా అధ్యాత్మనిత్యా వినివృత్తకామాః❘
ద్వంద్వైర్విముక్తాః సుఖదుఃఖసంజ్ఞైర్గచ్ఛంత్యమూఢాః పదమవ్యయం తత్ ‖ 5 ‖
న తద్భాసయతే సూర్యో న శశాంకో న పావకః ❘
యద్గత్వా న నివర్తంతే తద్ధామ పరమం మమ ‖ 6 ‖
మమైవాంశో జీవలోకే జీవభూతః సనాతనః ❘
మనఃషష్ఠానీంద్రియాణి ప్రకృతిస్థాని కర్షతి ‖ 7 ‖
శరీరం యదవాప్నోతి యచ్చాప్యుత్క్రామతీశ్వరః ❘
గృహీత్వైతాని సంయాతి వాయుర్గంధానివాశయాత్ ‖ 8 ‖
శ్రోత్రం చక్షుః స్పర్శనం చ రసనం ఘ్రాణమేవ చ ❘
అధిష్ఠాయ మనశ్చాయం విషయానుపసేవతే ‖ 9 ‖
ఉత్క్రామంతం స్థితం వాపి భుంజానం వా గుణాన్వితమ్ ❘
విమూఢా నానుపశ్యంతి పశ్యంతి జ్ఞానచక్షుషః ‖ 10 ‖
యతంతో యోగినశ్చైనం పశ్యంత్యాత్మన్యవస్థితమ్ ❘
యతంతోఽప్యకృతాత్మానో నైనం పశ్యంత్యచేతసః ‖ 11 ‖
యదాదిత్యగతం తేజో జగద్భాసయతేఽఖిలమ్ ❘
యచ్చంద్రమసి యచ్చాగ్నౌ తత్తేజో విద్ధి మామకమ్ ‖ 12 ‖
గామావిశ్య చ భూతాని ధారయామ్యహమోజసా ❘
పుష్ణామి చౌషధీః సర్వాః సోమో భూత్వా రసాత్మకః ‖ 13 ‖
అహం వైశ్వానరో భూత్వా ప్రాణినాం దేహమాశ్రితః ❘
ప్రాణాపానసమాయుక్తః పచామ్యన్నం చతుర్విధమ్ ‖ 14 ‖
సర్వస్య చాహం హృది సన్నివిష్టో మత్తః స్మృతిర్జ్ఞానమపోహనం చ❘
వేదైశ్చ సర్వైరహమేవ వేద్యో వేదాంతకృద్వేదవిదేవ చాహమ్ ‖ 15 ‖
ద్వావిమౌ పురుషౌ లోకే క్షరశ్చాక్షర ఏవ చ ❘
క్షరః సర్వాణి భూతాని కూటస్థోఽక్షర ఉచ్యతే ‖ 16 ‖
ఉత్తమః పురుషస్త్వన్యః పరమాత్మేత్యుధాహృతః ❘
యో లోకత్రయమావిశ్య బిభర్త్యవ్యయ ఈశ్వరః ‖ 17 ‖
యస్మాత్క్షరమతీతోఽహమక్షరాదపి చోత్తమః ❘
అతోఽస్మి లోకే వేదే చ ప్రథితః పురుషోత్తమః ‖ 18 ‖
యో మామేవమసంమూఢో జానాతి పురుషోత్తమమ్ ❘
స సర్వవిద్భజతి మాం సర్వభావేన భారత ‖ 19 ‖
ఇతి గుహ్యతమం శాస్త్రమిదముక్తం మయానఘ ❘
ఏతద్బుద్ధ్వా బుద్ధిమాన్స్యాత్కృతకృత్యశ్చ భారత ‖ 20 ‖
ఓం తత్సదితి శ్రీమద్భగవద్గీతాసూపనిషత్సు బ్రహ్మవిద్యాయాం యోగశాస్త్రే శ్రీకృష్ణార్జునసంవాదే
పురుషోత్తమయోగో నామ పంచదశోఽధ్యాయః ‖15 ‖
atha pañchadaśoadhyāyaḥ ❘
śrībhagavānuvācha ❘
ūrdhvamūlamadhaḥśākhamaśvatthaṃ prāhuravyayam ❘
Chandāṃsi yasya parṇāni yastaṃ veda sa vedavit
‖ 1 ‖
adhaśchordhvaṃ prasṛtāstasya śākhā guṇapravṛddhā viśhayapravālāḥ❘
adhaścha mūlānyanusantatāni karmānubandhīni manuśhyaloke
‖ 2 ‖
na rūpamasyeha tathopalabhyate nānto na chādirna cha sampratiśhṭhā❘
aśvatthamenaṃ suvirūḍhamūlamasaṅgaśastreṇa dṛḍhena Chittvā
‖ 3 ‖
tataḥ padaṃ tatparimārgitavyaṃ yasmingatā na nivartanti bhūyaḥ❘
tameva chādyaṃ puruśhaṃ prapadye yataḥ pravṛttiḥ prasṛtā purāṇī
‖ 4 ‖
nirmānamohā jitasaṅgadośhā adhyātmanityā vinivṛttakāmāḥ❘
dvandvairvimuktāḥ sukhaduḥkhasaṃGYairgachChantyamūḍhāḥ padamavyayaṃ tat
‖ 5 ‖
na tadbhāsayate sūryo na śaśāṅko na pāvakaḥ ❘
yadgatvā na nivartante taddhāma paramaṃ mama
‖ 6 ‖
mamaivāṃśo jīvaloke jīvabhūtaḥ sanātanaḥ ❘
manaḥśhaśhṭhānīndriyāṇi prakṛtisthāni karśhati
‖ 7 ‖
śarīraṃ yadavāpnoti yachchāpyutkrāmatīśvaraḥ ❘
gṛhītvaitāni saṃyāti vāyurgandhānivāśayāt
‖ 8 ‖
śrotraṃ chakśhuḥ sparśanaṃ cha rasanaṃ ghrāṇameva cha ❘
adhiśhṭhāya manaśchāyaṃ viśhayānupasevate
‖ 9 ‖
utkrāmantaṃ sthitaṃ vāpi bhuñjānaṃ vā guṇānvitam ❘
vimūḍhā nānupaśyanti paśyanti GYānachakśhuśhaḥ
‖ 10 ‖
yatanto yoginaśchainaṃ paśyantyātmanyavasthitam ❘
yatantoapyakṛtātmāno nainaṃ paśyantyachetasaḥ
‖ 11 ‖
yadādityagataṃ tejo jagadbhāsayateakhilam ❘
yachchandramasi yachchāgnau tattejo viddhi māmakam
‖ 12 ‖
gāmāviśya cha bhūtāni dhārayāmyahamojasā ❘
puśhṇāmi chauśhadhīḥ sarvāḥ somo bhūtvā rasātmakaḥ
‖ 13 ‖
ahaṃ vaiśvānaro bhūtvā prāṇināṃ dehamāśritaḥ ❘
prāṇāpānasamāyuktaḥ pachāmyannaṃ chaturvidham
‖ 14 ‖
sarvasya chāhaṃ hṛdi sanniviśhṭo mattaḥ smṛtirGYānamapohanaṃ cha❘
vedaiścha sarvairahameva vedyo vedāntakṛdvedavideva chāham
‖ 15 ‖
dvāvimau puruśhau loke kśharaśchākśhara eva cha ❘
kśharaḥ sarvāṇi bhūtāni kūṭasthoakśhara uchyate
‖ 16 ‖
uttamaḥ puruśhastvanyaḥ paramātmetyudhāhṛtaḥ ❘
yo lokatrayamāviśya bibhartyavyaya īśvaraḥ
‖ 17 ‖
yasmātkśharamatītoahamakśharādapi chottamaḥ ❘
atoasmi loke vede cha prathitaḥ puruśhottamaḥ
‖ 18 ‖
yo māmevamasaṃmūḍho jānāti puruśhottamam ❘
sa sarvavidbhajati māṃ sarvabhāvena bhārata
‖ 19 ‖
iti guhyatamaṃ śāstramidamuktaṃ mayānagha ❘
etadbuddhvā buddhimānsyātkṛtakṛtyaścha bhārata
‖ 20 ‖
oṃ tatsaditi śrīmadbhagavadgītāsūpaniśhatsu brahmavidyāyāṃ yogaśāstre śrīkṛśhṇārjunasaṃvāde
puruśhottamayogo nāma pañchadaśoadhyāyaḥ
‖15 ‖
atha panchadasho.adhyaayaH ❘
shreebhagavaanuvaacha ❘
oordhvamoolamadhaHshaakhamashvatthaM praahuravyayam ❘
ChandaaMsi yasya parNaani yastaM veda sa vedavit
‖ 1 ‖
adhashchordhvaM prasRRitaastasya shaakhaa guNapravRRiddhaa vishhayapravaalaaH❘
adhashcha moolaanyanusaMtataani karmaanubandheeni manushhyaloke
‖ 2 ‖
na roopamasyeha tathopalabhyate naanto na chaadirna cha saMpratishhThaa❘
ashvatthamenaM suvirooDhamoolamasangashastreNa dRRiDhena Chittvaa
‖ 3 ‖
tataH padaM tatparimaargitavyaM yasmingataa na nivartanti bhooyaH❘
tameva chaadyaM purushhaM prapadye yataH pravRRittiH prasRRitaa puraaNee
‖ 4 ‖
nirmaanamohaa jitasangadoshhaa adhyaatmanityaa vinivRRittakaamaaH❘
dvandvairvimuktaaH sukhaduHkhasaMgnyairgachChantyamooDhaaH padamavyayaM tat
‖ 5 ‖
na tadbhaasayate sooryo na shashaanko na paavakaH ❘
yadgatvaa na nivartante taddhaama paramaM mama
‖ 6 ‖
mamaivaaMsho jeevaloke jeevabhootaH sanaatanaH ❘
manaHshhashhThaaneendriyaaNi prakRRitisthaani karshhati
‖ 7 ‖
shareeraM yadavaapnoti yachchaapyutkraamateeshvaraH ❘
gRRiheetvaitaani saMyaati vaayurgandhaanivaashayaat
‖ 8 ‖
shrotraM chakshhuH sparshanaM cha rasanaM ghraaNameva cha ❘
adhishhThaaya manashchaayaM vishhayaanupasevate
‖ 9 ‖
utkraamantaM sthitaM vaapi bhunjaanaM vaa guNaanvitam ❘
vimooDhaa naanupashyanti pashyanti gnyaanachakshhushhaH
‖ 10 ‖
yatanto yoginashchainaM pashyantyaatmanyavasthitam ❘
yatanto.apyakRRitaatmaano nainaM pashyantyachetasaH
‖ 11 ‖
yadaadityagataM tejo jagadbhaasayate.akhilam ❘
yachchandramasi yachchaagnau tattejo viddhi maamakam
‖ 12 ‖
gaamaavishya cha bhootaani dhaarayaamyahamojasaa ❘
pushhNaami chaushhadheeH sarvaaH somo bhootvaa rasaatmakaH
‖ 13 ‖
ahaM vaishvaanaro bhootvaa praaNinaaM dehamaashritaH ❘
praaNaapaanasamaayuktaH pachaamyannaM chaturvidham
‖ 14 ‖
sarvasya chaahaM hRRidi sannivishhTo mattaH smRRitirgnyaanamapohanaM cha❘
vedaishcha sarvairahameva vedyo vedaantakRRidvedavideva chaaham
‖ 15 ‖
dvaavimau purushhau loke kshharashchaakshhara eva cha ❘
kshharaH sarvaaNi bhootaani kooTastho.akshhara uchyate
‖ 16 ‖
uttamaH purushhastvanyaH paramaatmetyudhaahRRitaH ❘
yo lokatrayamaavishya bibhartyavyaya eeshvaraH
‖ 17 ‖
yasmaatkshharamateeto.ahamakshharaadapi chottamaH ❘
ato.asmi loke vede cha prathitaH purushhottamaH
‖ 18 ‖
yo maamevamasaMmooDho jaanaati purushhottamam ❘
sa sarvavidbhajati maaM sarvabhaavena bhaarata
‖ 19 ‖
iti guhyatamaM shaastramidamuktaM mayaanagha ❘
etadbuddhvaa buddhimaansyaatkRRitakRRityashcha bhaarata
‖ 20 ‖
oM tatsaditi shreemadbhagavadgeetaasoopanishhatsu brahmavidyaayaaM yogashaastre shreekRRishhNaarjunasaMvaade
purushhottamayogo naama panchadasho.adhyaayaH
‖15 ‖